- zakupy od kontrahenta mającego siedzibę na terenie UE – otrzymuję rachunek lub pokwitowanie zakupu bez nr VAT UE - zakupy od kontrahenta mającego siedzibę na terenie Chin, RPA itd. – wtedy najczęściej otrzymuję odręczne pokwitowanie z pieczęcią sprzedawcy.
Jak potraktować powyższe transakcje dla rozliczenia podatku VAT?
W przypadku zakupu od kontrahenta z Unii Europejskiej w pierwszej kolejności przedsiębiorca powinien ustalić, dlaczego wystawca unijny daje mu rachunek lub pokwitowanie bez numeru VAT UE (unijny NIP).
Moim zdaniem dzieje się tak najprawdopodobniej z powodu takiego, że dostawca z UE jest osobą fizyczną i nie jest podatnikiem tamtejszego podatku VAT. Jeżeli tak, to w takiej sytuacji nie mamy do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów (WNT), ponieważ nie zostały spełnione obligatoryjne warunki, które wynikają z art. 9 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Ze wspomnianego przepisu wynika, że aby mogło dojść do WNT, dostawca musi być podatnikiem podatku VAT, nie dotyczy to i tu wyjątek - nowych środków transportu.
Przedsiębiorca nie powinien również zapłacić VAT z tytułu importu towarów, ponieważ z importem mamy do czynienia tylko wtedy, kiedy towary są przywożone z terytorium państwa trzeciego, czyli spoza UE. Inaczej mówiąc, przedsiębiorca nie musi w ogóle rozliczać podatku VAT z tego tytułu.
Zobacz: Czy VAT należny może być kosztem uzyskania przychodu?
W przypadku jednak zaistnienia sytuacji, w której okazałoby się, że kontrahent z UE jest podatnikiem tamtejszego podatku VAT, tylko z jakichś przyczyn nie wystawia faktur z własnym numerem VAT UE, to wtedy przedsiębiorca powinien rozliczyć podatek z tytułu WNT (dokonując przedtem niezbędnej rejestracji w urzędzie skarbowym aby uzyskać status podatnika uprawnionego do dokonywania transakcji w handlu wewnątrzwspólnotowym).
W przypadku natomiast zakupu od kontrahentów spoza Unii Europejskiej nie mamy do czynienia ani z WNT, ani z importem towarów. Import miałby miejsce tylko wtedy, kiedy towary byłyby przywożone do Polski z terytorium Chin czy też np. z RPA lub innego kraju trzeciego. Taki wymóg wynika bowiem z definicji importu zawartej w art. 2 pkt 7 ustawy o VAT.
Ze stanu opisanego przez przedsiębiorcę wynika, że kupuje on towary na giełdach w Niemczech, Francji itd. i jak można się domyśleć, stamtąd przywozi je do Polski. Przedsiębiorca nie powinien się obawiać również obowiązku podatkowego wynikającego z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT.
Przepis ten zobowiązuje nabywcę towarów do zapłacenia podatku VAT, jeżeli dokonującym ich dostawy na terytorium kraju jest podatnik nieposiadający siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej lub stałego miejsca zamieszkania na terytorium kraju.
W przypadku, o który pyta przedsiębiorca, kontrahenci z krajów trzecich nie dokonują dostawy na terytorium Polski, a więc przepis ten nie ma zastosowania. Dostawa jest dokonywana w Niemczech lub Francji i ewentualnie tam powinna być opodatkowana, według tam obowiązujących przepisów.
Zobacz: Obowiązki podatkowe podmiotów powiązanych - porada
Waldemar Żuchowski
Ekspert podatkowy