Przedsiębiorca, który chce zaciągnąć kredyt lub pożyczkę powinien zwrócić uwagę nie tylko na same warunki produktu (oprocentowanie, prowizja, zabezpieczenie, minimalny okres prowadzenia działalności, sposób obliczania zdolności kredytowej, itp.), ale też na to, jakie rodzi on skutki podatkowe. One mogą bowiem przesądzić o atrakcyjności danej oferty, a w skrajnym przypadku spowodować nawet, że tańszy kredyt będzie efektywnie droższy, a droższy będzie efektywnie tańszy. Informacje te są bardzo istotne zwłaszcza dla początkujących przedsiębiorców, którzy planują zaciągnąć w banku pierwsze zobowiązanie w ramach prowadzonej firmy.
Odsetki, ale zapłacone
W przypadku kredytów obrotowych, generalną zasadą jest to, że do kosztów podatkowych nie można zaliczyć całej raty, a jedynie jej część odsetkową. Na tym nie koniec. Do kosztów podatkowych można zaliczyć tylko odsetki zapłacone. Takie stanowisko przedstawił m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniu z 9 listopada 2011 roku (sygn. II FSK 867/10). Uznał w nim, że odsetki mogą stanowić koszt uzyskania przychodów dopiero w momencie ich zapłacenia, a nie kapitalizacji.
Polecamy: Próbki handlowe i prezenty firma przekaże bez VAT
Raty równe i malejące
Przedsiębiorca może spłacać kredyt w systemie rat równych lub malejących (oprócz tego są też różnego typu kredyty odnawialne). W przypadku raty równej, w początkowym okresie spłaty, część odsetkowa i kapitałowa są do siebie zbliżone, ale z czasem zwiększa się część kapitałowa, a maleje odsetkowa. Z kolei w przypadku raty malejącej, część kapitałowa jest stała, a część odsetkowa maleje. Cała rata w przypadku systemu rat malejących jest w początkowym okresie wyższa niż w przypadku systemu rat równych. W miarę spłaty kredytu sytuacja ta zmienia się jednak. Ważne jest również to, że suma odsetek do zapłacenia jest niższa w systemie rat malejących niż równych.
Przykładowo, jeśli przedsiębiorca zaciągnie kredyt obrotowy na kwotę 50 tys. zł na pięć lat (oprocentowanie 14%), jego rata w systemie malejącym wyniesie na początku 1417 zł, a w systemie równym 1163 zł. W obu przypadkach część odsetkowa raty będzie taka sama i wyniesie 583 zł. Zatem większym obciążeniem dla budżetu firmy będą raty malejące.
Kredyt na 50 tys. zł (zaciągany na 5 lat, oproc. 14%) – symulacja raty
| Rata miesięczna | Część kapitałowa raty | Część odsetkowa raty | Kwota obniżająca podatek dzięki zaliczeniu odsetek w koszty firmy* | |
| Rata równa | 1163,41 zł | 580,08 zł | 583,33 zł | 110,8 zł |
| Rata malejąca | 1416,67 zł | 833,33 zł | 583,33 zł | 110,8 zł |
* przy założeniu, że przedsiębiorca opodatkowany jest 19-proc. stawką liniową; w wyliczeniach wzięto pod uwagę pierwszą ratę miesięczną
Suma odsetek w całym okresie spłaty w systemie rat malejących wyniesie 17 792 zł, czyli efektywny koszt odsetek będzie równy 14 411 zł (przy założeniu, że przedsiębiorca jest opodatkowany 19-proc. podatkiem liniowym). Z kolei w systemie rat równych łączna suma odsetek to 19 805 zł (efektywnie 16 042 zł).
Do kosztów uzyskania przychodów przedsiębiorca korzystający z kredytu obrotowego może też zaliczyć prowizje i inne opłaty (np. ubezpieczenia). Dotyczy to zarówno opłat poniesionych przy zaciąganiu kredytu, jak i takich, które są doliczane do kwoty kredytu.
Polecamy: Odsetki od kredytu na wypłatę dywidendy - czy można zaliczyć do kosztów?
Kredyt inwestycyjny bardziej skomplikowany
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku kredytu inwestycyjnego (np. na zakup nieruchomości – siedziby firmy czy maszyny do produkcji). Taki kredyt nie generuje kosztów podatkowych z tytułu odsetek i prowizji dopóki inwestycja nie jest oddana do użytkowania. Co ważne, odsetki zapłacone do tego momentu zwiększają wartość środka trwałego i tym samym będą zaliczane do kosztów stopniowo - przez odpisy amortyzacyjne. Natomiast odsetki, które zostaną zapłacone po oddaniu inwestycji do użytkowania, będą zaliczane już do kosztów uzyskania przychodów, zatem będą rozliczane w momencie ich poniesienia. Jeśli przedsiębiorcy zależy więc na podwyższeniu kosztów dla celów podatkowych, może negocjować z bankiem takie zapisy umowy, żeby większość kosztów odsetkowych przypadła na okres po zakończeniu inwestycji. Analogicznie wygląda sytuacja z prowizjami i innymi opłatami związanymi z kredytem – do czasu oddania inwestycji do użytkowania nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu, ale podwyższają wartość środka trwałego.
Odsetki od kredytu spłacaj wtedy, gdy masz wysokie przychody
Na tym nie koniec. Harmonogram spłaty kredytu przedsiębiorca powinien odnieść do sytuacji swojej firmy. Przede wszystkim opłacalne jest skumulowanie płatności odsetek w okresach, w których firma osiąga wysokie przychody. Wtedy odsetki stanowiące koszty uzyskania przychodów zmniejszą dochód do opodatkowania i tym samym podatek. Okresy o niskich przychodach powinny być wolne od kosztów, aby firma nie popadła w straty. Te można co prawda rozliczyć podatkowo, jednak są w tym zakresie pewne ograniczenia. Po pierwsze w kolejnych latach firma musi uzyskać przychód by móc rozliczyć stratę z lat ubiegłych (ma na to 5 lat gdyż jest to maksymalny okres na rozliczenie straty). Jednocześnie wysokość odpisu w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 % kwoty straty. Inny ciekawy wariant, choć dopiero wchodzący na rynek, to konstrukcja kredytu w której rata składa się tylko z odsetek.
Katarzyna Rola-Stężycka, Tax Care