Stosownie do właściwych w tej sprawie przepisów art. 9 ust. 1-2 ustawy o VAT, art. 2 ust. 1 lit. b (i) oraz art. 20 dyrektywy 2006/112/WE wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów następuje wtedy, gdy w związku z przemieszczeniem z jednego państwa członkowskiego do drugiego państwa członkowskiego prawo do rozporządzania towarem jest przenoszone pomiędzy stronami transakcji. Przy czym – zasadniczo – obydwie strony transakcji muszą działać jako podatnicy. Bez znaczenia zaś jest w którym państwie te podmioty mają status podatnika oraz czy są w ogóle zarejestrowane lub w którym państwie członkowskim dokonano ich rejestracji.
Innymi słowy, jeśli rozporządzono towarem oraz dokonano jego przemieszczenia dochodzi do wewnątrzwspólnotowego nabycia również wtedy, gdy podatnik-dostawca był zarejestrowany w innym państwie niż miejsce wysyłki lub rozpoczęcia transportu. Taka sytuacja oznacza jedynie to, iż dostawca nie będzie uprawniony do zastosowania stawki 0% w kraju wysyłki lub rozpoczęcia transportu. Natomiast sytuacja nabywcy nie ulega zmianie. W dalszym ciągu jest on obowiązany do rozliczenia WNT w deklaracji.
Zasadniczym celem informacji podsumowujących jest weryfikacja, czy transakcje zwolnione u dostawcy zostały efektywnie opodatkowane w państwie przeznaczenia (u nabywcy). Dlatego art. 262 dyrektywy 2006/112/WE nakłada zasadniczo na podatników wykonujących WDT oraz usługodawców obowiązek powiadomienia organów skarbowych, iż transakcje powinny zostać rozliczone przez nabywcę.
Choć w przypadku WNT brak analogicznego uzasadnienia, to art. 268 dyrektywy 2006/112/WE umożliwia państwom członkowskim wprowadzenie obowiązku składania informacji podsumowującej przez wewnątrzwspólnotowego nabywcę. Z tego uprawnienia skorzystała Polska, wprowadzając art. 100 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Ponadto należy uznać, iż nie ma znaczenia to, jaki status formalny miał dostawca w kraju rozpoczęcia dostawy oraz czy dana transakcja została tam uznana za opodatkowaną.
Świadczy o tym w szczególności art. 21 zdanie pierwsze rozporządzenia UE w sprawie ustanowienia środków wykonawczych do dyrektywy 77/388/EWG w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (1777/2005/WE). W myśl tego przepisu państwo członkowskie zakończenia wysyłki lub transportu towarów, w którym dokonano wewnątrz wspólnotowego nabycia towarów (w tym przypadku Polska) wykonuje swoje kompetencje w zakresie opodatkowania, bez względu na to, jak dana transakcja została potraktowana do celów podatku VAT w państwie członkowskim rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów.
Polecamy: Czy zbycie udziałów w spółce jest opodatkowane VAT?
Zatem Polska miała prawo nałożyć na wewnątrzwspólnotowego nabywcę towarów obowiązek wykazania w informacji podsumowującej danych na temat wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów od podatników podatku od wartości dodanej, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej (art. 100 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT). W tym przypadku informacja podsumowująca powinna zawierać właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany przez państwo członkowskie właściwe dla podatnika podatku od wartości dodanej dokonującego dostawy towarów, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej (art. 100 ust. 8 pkt 3 ustawy o VAT).
Obowiązek ten nie jest ograniczony wyłącznie do podatników zarejestrowanych w kraju, z którego dokonywana jest wysyłka lub transport towarów, lecz dotyczy również sytuacji, gdy dostawca jest zarejestrowany w kraju innym niż kraj wysyłki lub rozpoczęcia transportu. Właściwym i ważnym numerem jest wówczas numer tego innego kraju.
Podsumowując, bez względu na to, jak dana dostawa została potraktowana w państwie członkowskim wysyłki oraz bez względu na to, czy dostawca był zarejestrowany dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych, w państwie przeznaczenia należy rozpoznać wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, o ile zostały spełnione wymagane przesłanki. W związku z tym nabywca jest zobowiązany złożyć informację podsumowującą, wykazując numer VAT-UE z państwa rozpoczęcia wysyłki lub transportu, zaś w razie jego braku, numer VAT-UE nadany w innym państwie członkowskim (np. właściwy dla miejsca siedziby dostawcy).
Wyłącznie wtedy, gdy dostawca nie był zarejestrowany w żadnym państwie członkowskim, nabywca jest wolny od obowiązku składania w/w informacji. Zresztą taka informacja (bez numeru VAT UE) byłaby dla krajów członkowskich bezużyteczna.
Polecamy: Co to jest pomoc de minimis i kto może z niej skorzystać?