Postawione pytanie dotyczy zasad rozliczania kosztów (uzyskania przychodów) w świetle regulacji ustaw o podatku dochodowym tj. ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010r. Nr 51, poz. 307, z późn. zm.) oraz z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm.).
Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów mogą wybrać do rozliczenia kosztów metodę kasową lub metodę memoriałową. Natomiast podatnicy (osoby prawne) zobowiązani – zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009r. Nr 152, poz. 1223, z późn. zm.) do prowadzenia ksiąg rachunkowych stosują metodę memoriałową. Zarówno przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych jak i sporządzaniu na ich podstawie sprawozdań finansowych obowiązuje tak zwana zasada memoriału (art. 6 ww. ustawy o rachunkowości). W myśl tej zasady należy w księgach rachunkowych danego roku obrotowego, a w następstwie w sprawozdaniu finansowym za ten rok ująć ogół zdarzeń gospodarczych, jakie nastąpiły w danym roku obrotowym, bez względu na to czy zostały one notyfikowane jednostce (podatnikowi) przez kontrahentów, czy też nie, a także niezależnie od tego czy dana transakcja została opłacona, czy nie.
Polecamy: Jak realizować zobowiązania w walutach obcych?
Z wymogu kompletnego ujęcia ogółu dotyczących danego roku obrotowego zdarzeń wynika konieczność wyodrębnienia z nich tych, które kształtują wynik finansowy roku obrotowego. Obowiązuje w tym zakresie tak zwana zasada współmierności (art. 6 ust. 2, art. 39, art. 41 ww. ustawy o rachunkowości).
Oznacza ona, że na wynik finansowy wpływają uzyskane w roku obrotowym przychody ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług) oraz towarów, a także z operacji finansowych oraz odpowiednie, konieczne dla osiągnięcia tych przychodów, a więc współmierne do nich, koszty zarówno rzeczywiście poniesione (np. opłacone), jak i dotyczące ich, choć nieopłacone lub nawet nienotyfikowane. Niespełniające tych warunków przychody lub koszty, gdyż dotyczą innego roku obrotowego niż sprawozdawczy – jako czynne lub bierne (rezerwa) rozliczenia międzyokresowe kosztów bądź przychodów – stanowią składniki aktywów lub pasywów bilansu.
Podstawową trudność przy stosowaniu tej zasady stanowi okoliczność, że ww. ustawa o rachunkowości nie określa, z drobnymi wyjątkami, daty pod jaką przychody uważa się za osiągnięte, a koszty za poniesione. Uzasadnia to stosowanie dat ustalonych w ustawach o podatku dochodowym.
Przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) przewidują, co do zasady, rozliczenie tego podatku metodą memoriałową.
Regulacje w przedmiotowej kwestii, obowiązujące w przepisach powyższej ustawy o podatku od towarów i usług, są zgodne z przepisami unijnymi dotyczącymi podatku VAT, tj. z art. 63 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.), w myśl którego obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje w momencie dostarczenia towarów lub wykonania usług.
Przepisy ww. dyrektywy Rady nie przewidują możliwości powszechnego zastosowania rozwiązania, które uzależniałoby określenie momentu powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy od otrzymanej od kupującego kontrahenta zapłaty za dostarczony towar lub świadczoną usługę, a u kupującego kontrahenta odpowiednio uzależniałoby odliczenie podatku naliczonego na fakturze VAT od dokonania zapłaty należności z tej faktury.
Zatem powszechne zastosowanie rozwiązania kasowego dla rozpoznania momentu powstania obowiązku podatkowego stanowiłoby naruszenie przepisów ww. dyrektywy.
Rozpoznawanie momentu powstania obowiązku podatkowego na podstawie otrzymanych przez podatnika zapłat jest możliwe, w drodze odstępstwa zawartego w art. 66 ww. dyrektywy Rady 2006/112/WE, jedynie dla określonych transakcji lub dla określonych kategorii podatników.
Rozwiązanie takie przewidują również polskie przepisy o podatku od towarów i usług. Są to regulacje prawne umożliwiające podatnikom, którzy spełniają określone w ww. ustawie o podatku od towarów i usług kryteria do uznania ich za tzw. małych podatników, rozliczanie podatku od towarów i usług metodą kasową, polegającą na tym, iż obowiązek podatkowy z tytułu wykonanych czynności powstaje u nich nie z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, lecz z chwilą uregulowania całości lub części należności za sprzedane towary lub świadczone usługi, nie później jednak niż 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 2 pkt 25 w związku z art. 21 powyższej ustawy z dnia 11 marca 2004 r.).
Istotą tej metody jest zatem przesunięcie momentu, w jakim zostaje rozpoznany obowiązek podatkowy z tytułu dokonanych przez małego podatnika transakcji, czego konsekwencją jest przesunięcie terminu, w jakim powinien zostać rozliczony od tych transakcji podatek od towarów i usług. Z terminem rozpoznania momentu powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy skorelowany jest termin prawa do odliczenia podatku naliczonego przez nabywcę towarów lub usług dostarczonych przez podatnika rozliczającego się metodą kasową (uregulowany w § 17 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług – Dz. U. Nr 224, poz. 1799, z późn. zm.).
Polecamy: Kto może liczyć na zwrot podatku z zagranicy?
Źródło: www.eu-go.gov.pl