Podstawowym unijnym aktem prawnym w dziedzinie świadczenia usług jest traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). W tym miejscu należy wspomnieć o traktacie lizbońskim, który znacząco zmodyfikował dotychczasowe traktaty, czyli traktat o Unii Europejskiej (TUE) oraz traktat o Wspólnocie Europejskiej (TWE), który został zastąpiony właśnie przez TFUE. Traktat dokonuje kluczowego rozróżnienia na swobodę przedsiębiorczości i swobodę świadczenia usług, co będzie istotne także z punktu widzenia dyrektywy usługowej.
Swoboda przedsiębiorczości
Zgodnie z art. 49 TFUE (d. art. 43 TWE) swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami, na warunkach określonych przez ustawodawstwo państwa przyjmującego dla własnych obywateli.
Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego są zakazane w ramach przepisów traktatu. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego państwa członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego państwa członkowskiego. Przepisy traktatowe dotyczące swobody przedsiębiorczości nie dotyczą jednak działalności związanej, choćby przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej. Dodatkowo, przepisy traktatowe nie wykluczają zastosowania przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych przewidujących szczególne traktowanie cudzoziemców, jeżeli jest to uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego.
Zgodnie z przepisami TFUE, spółki założone zgodnie z ustawodawstwem państwa członkowskiego i mające swoją statutową siedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo wewnątrz Unii są traktowane jak osoby fizyczne mające przynależność państwa członkowskiego. Przez spółki rozumie się spółki prawa cywilnego lub handlowego, a także spółdzielnie oraz inne osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, z wyjątkiem spółek działających non profit.
Polecamy: Jakie bariery dla przedsiębiorcy w Unii Europejskiej?
Swoboda świadczenia usług
Zgodnie z postanowieniami artykułu 57 TFUE (d. art. 50 TWE), usługi to świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem, które nie są objęte postanowieniami traktatu o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób.
Usługi obejmują zwłaszcza:
a) działalność o charakterze przemysłowym,
b) działalność o charakterze handlowym,
c) działalność rzemieślniczą,
d) wykonywanie wolnych zawodów.
Co do zasady, świadczący usługę może, w celu spełnienia świadczenia, wykonywać przejściowo działalność w państwie członkowskim świadczenia na tych samych warunkach, jakie państwo to nakłada na własnych obywateli.
Artykuł 56 TFUE (d. art. 49 TWE) przewiduje ogólną zasadę swobody świadczenia usług. Zgodnie z nią zakazane są ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii w odniesieniu do obywateli państw członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w państwie członkowskim innym niż państwo usługobiorcy.
Jak widać z powyższego wywodu w swobodzie przedsiębiorczości chodzi ogólnie o zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej, natomiast swoboda świadczenia usług dotyczy pewnego aspektu prowadzenia takiej działalności.
Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż kwestie nieuregulowane w dyrektywie usługowej muszą być nadal regulowane i oceniane w zgodzie z postanowieniami traktatu dotyczącymi swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług.
Polecamy: Kto jest usługodawcą, a kto prowadzi przedsiębiorstwo w UE?
Artykuł jest fragmentem publikacji "Świadczenie usług w Unii Europejskiej" autorstwa Justyny Kulawik oraz Bartosza Jankowskiego. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2010.