Zgodnie z ustawą o rachunkowości rezerwy to są zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Rezerwy dotyczące kosztów likwidacji szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu tworzy się, gdy wykonanie przez jednostkę odpowiednich obowiązków wynika ze zdarzeń przeszłych. W toku działalności gospodarczej może następować negatywne oddziaływanie na środowisko. Zatem jednostka może być zobowiązana w przyszłości do usunięcia powstałych szkód.
Cechą charakterystyczną rezerwy jest niepewność co do terminu, kiedy jednostka będzie musiała wydatkować środki na likwidację szkód, oraz co do kwoty środków, które mają być zaangażowane w przyszłości. Aby utworzenie rezerwy na likwidację omawianych szkód było uznane za uzasadnione, jednostka sporządzająca sprawozdanie finansowe powinna przede wszystkim ustalić, czy na dzień bilansowy zobowiązanie z tytułu likwidacji szkód jest prawdopodobne.
Polecamy: Kto może legalnie świadczyć usługi księgowe?
To znaczy, czy w trakcie dotychczasowej działalności powstały już określone szkody w środowisku naturalnym, które w przyszłości trzeba będzie naprawić. Jeżeli takie szkody powstały, to wówczas należy oszacować kwotę rezerwy na pokrycie przyszłych wydatków.
Z pytania wynika, że są spełnione warunki do utworzenia rezerwy na likwidację szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu.
Przepisy księgowe, w tym także Krajowy Standard Rachunkowości Nr 6 „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe” nie wskazują, w jaki sposób oszacować kwotę rezerwy. Natomiast generalnie określają, że powinna to być wiarygodnie oszacowana wartość. Podstawą do dokonania szacunków powinno być, między innymi, dotychczasowe doświadczenie jednostki w omawianym zakresie. Zasadne może być oparcie się na wiedzy ekspertów zajmujących się zagadnieniami likwidacji szkód powstających w środowisku naturalnym w wyniku działalności gospodarczej.
Polecamy: Służebność przesyłu- instytucja oraz procedura ustanowienia
Z praktycznego punktu widzenia rezerwa powinna odzwierciedlać najbardziej właściwy na dzień bilansowy szacunek nakładów niezbędnych do poniesienia w celu wykonania obowiązku likwidacji szkody. Zazwyczaj likwidacja szkód następuje w dłuższym czasie. Wtedy w kalkulacji rezerwy wskazane jest uwzględnienie zmiany wartości pieniądza w czasie, przy zastosowaniu stóp dyskontowych. Oszacowanie kwoty rezerwy na pokrycie kosztów usuwania szkód warto zlecić specjalistycznej firmie.
Rezerwy na likwidację szkód ujmuje się na koncie „Rezerwy” po stronie Ma, drugostronnie obciążając konto „Pozostałe koszty operacyjne” (strona Wn). W sprawozdaniu finansowym rezerwy są prezentowane w pasywach bilansu w pozycji „Pozostałe rezerwy” (B.I.3). Istnieje obowiązek odrębnego wykazania części krótkoterminowej rezerwy, przewidzianej do wykorzystania w ciągu roku od dnia bilansowego oraz części długoterminowej dotyczącej planowanych wydatków w okresach dłuższych niż rok po dniu bilansowym.
W informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego należy podać dane o stanie rezerwy na początek roku obrotowego, zwiększeniach, wykorzystaniu, rozwiązaniu i stanie końcowym.
Rozliczenia dotyczące likwidacji szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu mogą także przebiegać w odmienny sposób niż przez rezerwy.
Przedsiębiorstwa wydobywające minerały metodą odkrywkową oraz inne przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą, której towarzyszy powstawanie hałd lub degradacja terenu, mogą tworzyć fundusz rekultywacji z odpisów w koszty. Środki funduszu przeznacza się na finansowanie prac mających na celu zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych i hałd. W pasywach bilansu wykazuje się saldo funduszu rekultywacyjnego w pozycji „Fundusze specjalne” (B.III.3).
Adam Misiński
Biegły rewident, Manager w Firmie Doradczej KPMG