Delegowanie a podróż służbowa
Polscy pracownicy są wysyłani do pracy za granicę na podstawie polecenia pracodawcy i w ramach podróży służbowej albo przez delegowanie (wysłanie do pracy za granicę). Należy podkreślić, że są to dwie różne sytuacje. Przyjmuje się, że z delegowaniem za granicę mamy do czynienia wówczas, gdy pracodawca, w porozumieniu z pracownikiem, zmienia mu na określony czas miejsce wykonywania pracy, w którym firma pracodawcy realizuje swoją działalność, np. na podstawie zawartego kontraktu. Oznacza to, że pracownik udaje się za granicę, aby wykonywać tam swoje zwykłe obowiązki. Przykładowo, pracownik zatrudniony w firmie budowlanej jako tynkarz wyjeżdża za granicę w celu świadczenia tych usług na rzecz polskiego pracodawcy, który przyjął zlecenie od zagranicznego kontrahenta. Zazwyczaj dochodzi wtedy do zmiany miejsca wykonywania pracy określonego w umowie o pracę, a także ustanowienia wynagrodzenia w walucie obcej. Należy mieć na uwadze, że brak tego rodzaju modyfikacji warunków zatrudnienia nie wyklucza delegowania. Natomiast podróż służbowa ma charakter incydentalny, tymczasowy i zwykle krótkotrwały (np. wyrok SA w Poznaniu z 8 kwietnia 2018 r., III AUa 1498/12).
Zobacz: Prawo dla firm
Ustalanie właściwego ustawodawstwa w zakresie ubezpieczeń społecznych
Delegowanie do krajów członkowskich UE/EOG i Szwajcarii
Do osób migrujących zarobkowo po krajach UE, Szwajcarii oraz należących do EOG (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) zastosowanie mają przepisy unijne zawarte w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Naczelną zasadą ustanowioną dla systemu ubezpieczeń jest podleganie ustawodawstwu jednego państwa. Oznacza to, że osoba wyjeżdżająca do danego kraju członkowskiego w celu wykonywania pracy zostaje objęta ubezpieczeniami tego państwa. Wyjątek dotyczy pracowników czasowo wysłanych do pracy za granicę przez swojego pracodawcę. Tacy pracownicy, pod pewnymi warunkami, mogą pozostać w systemie ubezpieczeń państwa, z którego zostali delegowani. Jeśli więc polska firma wysyła pracowników do pracy np. do Niemiec czy Belgii, to miejsce objęcia ubezpieczeniami się nie zmienia. Nadal te osoby pozostają w systemie ZUS, jeżeli:
- przewidywany czas pracy za granicą nie przekroczy 24 miesięcy;
- nie są delegowane w celu zastąpienia innej osoby, której okres delegowania się zakończył; dotyczy to również sytuacji, gdy osoba została zatrudniona jedynie w celu delegowania;
- bezpośrednio przed rozpoczęciem zatrudnienia (delegowania) przez co najmniej 1 miesiąc były ubezpieczone w Polsce (np. pobierały wynagrodzenie chorobowe, zasiłki, były bezrobotnymi zarejestrowanymi w urzędzie pracy, podlegały ubezpieczeniom w KRUS bądź ubezpieczeniu zdrowotnemu).
O utrzymaniu ubezpieczeń w Polsce decyduje również fakt, że pracodawca prowadzi tu działalność (tzn. wykonuje znaczną jej część w Polsce i w tym kraju ma siedzibę), a pracownik delegowany wykonuje pracę na rzecz polskiego pracodawcy, który go wysłał (pomiędzy stronami istnieje bezpośredni związek m.in. w zakresie wynagrodzenia, prawa do zwolnienia pracownika itp.).
Pracownica zatrudniona od kilku lat w polskiej firmie od 1 czerwca 2018 r. została delegowana przez swojego pracodawcę do pracy we Francji na okres 2 miesięcy. Ponieważ co najmniej miesiąc przed delegowaniem była objęta ubezpieczeniami w Polsce, w trakcie wykonywania pracy we Francji nadal będzie objęta polskimi ubezpieczeniami.
Podleganie polskiemu ustawodawstwu w okresie delegowania potwierdza poświadczony przez ZUS formularz A1 (Zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej). Podmiot wysyłający musi uzyskać zaświadczenie A1 dla każdego delegowanego pracownika. Jest to dokument, który potwierdza brak obowiązku opłacania składek w państwie delegowania. Zanim ZUS poświadczy formularz A1 za pracownika delegowanego, sprawdzi, czy zostały spełnione wskazane powyżej warunki, określone w rozporządzeniu WE nr 883/2004.
Podleganie polskiemu ustawodawstwu należy rozumieć szeroko, a więc nie tylko jako podleganie ubezpieczeniom i opłacanie składek przez polskiego płatnika, ale także jako pobieranie przez osobę wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłków, podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu jako członek rodziny.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł: Jak rozliczać pracowników delegowanych w zakresie podatku i składek ZUS
W artykule omówiono również delegowanie do państw spoza UE, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne należnych w Polsce oraz rozliczenia w zakresie podatku dochodowego.