Sąd posiada uprawnienie, aby orzec o pozbawieniu prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek. Ma również kompetencje do pozbawienia możliwości pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu osoby, która ze swej winy:
- będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości;
- po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg handlowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, do których wydania lub wskazania była zobowiązana z mocy ustawy;
- po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości;
- jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego – komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie.
Taki zakaz sąd może orzec na określony czas, tj. od trzech do dziesięciu lat.
Orzeczenie działalności gospodarczej jest bardzo dotkliwym skutkiem zaniedbań popełnionych przez przedsiebiorcę, a które są wymienione powyżej. Tak więc sąd powinien być bardzo czujny badać wszystkie okoliczności sprawy, aby nie dopuścić do pokrzywdzenia przedsiębiorcy. W związku z tym przy orzekaniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, sąd powinien brać pod uwagę stopień winy oraz skutki podejmowanych działań, w szczególności:
- obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego,
- rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.
Sąd może orzec pozbawienie na okres od trzech do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu osoby, wobec której już co najmniej raz ogłoszono upadłość, z umorzeniem jej długów po zakończeniu postępowania upadłościowego, a także jeżeli ogłoszono upadłość nie dawniej niż pięć lat przed ponownym ogłoszeniem upadłości.
Polecamy: Kiedy sąd może oddalić wniosek o upadłość?
Sąd może orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa powyżej wobec dłużnika będącego osobą fizyczną, także jeżeli niewypłacalność dłużnika jest następstwem jego celowego działania lub rażącego niedbalstwa.
Tę samą zasadę stosuje się do osób uprawnionych do reprezentowania przedsiębiorcy będącego osobą prawną lub spółką handlową niemającą osobowości prawnej, jeżeli niewypłacalność przedsiębiorcy lub pogorszenie jego sytuacji finansowej jest następstwem celowego działania lub rażącego niedbalstwa tych osób.
Sąd nie orzeknie jednak zakazu w przypadku, o którym mowa powyżej, jeżeli postępowanie w tej sprawie nie zostało wszczęte w terminie roku od dnia umorzenia lub zakończenia postępowania upadłościowego albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Gdy natomiast wniosek o ogłoszenie upadłości nie był złożony, w terminie trzech lat od dnia, w którym dłużnik obowiązany był taki wniosek złożyć.
W sprawach, o których mowa powyżej orzeka sąd upadłościowy. Jeżeli jednak postępowania upadłościowego nie wszczęto albo oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe, orzeka sąd właściwy do rozpoznania sprawy o ogłoszenie upadłości.
Nie zawsze orzeczenie o zakazie prowadzenia działalności jest konieczne. Sąd może bowiem odstąpić od orzekania tego zakazu, jeżeli sąd upadłościowy oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań przez przedsiębiorcę nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10 % wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika i zezwolił na wszczęcie postępowania naprawczego.
Warto zaznaczyć, że postępowanie w sprawach orzeczenia zakazu prowadzenia działalności jest wszczynane wyłącznie na wniosek. Taki wniosek może zostać złożony przez wierzyciela, tymczasowego nadzorcy sądowego, zarządcy przymusowego, syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy, a także Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego. Może mieć miejsce sytuacja, w której w toku postępowania funkcja tymczasowego nadzorcy, zarządcy przymusowego, syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy wygaśnie. Nie ma to jednak wpływu na dalszy bieg postępowania wszczętego na wniosek przez nich złożony. W sprawach tych stosuje się przepisy o postępowaniu nieprocesowym.
Sąd wydaje postanowienie po przeprowadzeniu rozprawy. Jest to zwykłe postępowanie dwuinstancyjne, co oznacza, że od postanowienia wydanego w pierwszej instancji przysługuje apelacja, zaś od postanowienia sądu drugiej instancji przysługuje skarga kasacyjna.
Po zakończeniu postępowania odpis prawomocnego postanowienia sąd przesyła do Krajowego Rejestru Sądowego celem ujawnienia orzeczenia, które zapadło, co ma na celu bezpieczeństwo obrotu prawnego.
Polecamy: Jakie są skutki niezgłoszenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki?