Zasady i tryb dziedziczenia regulują przepisy Księgi Czwartej Kodeksu Cywilnego (art. 922 i następne). Brak jest szczególnego uregulowania dziedziczenia w stosunku do kredytów i pożyczek, stąd zastosowanie mają przepisy ogólne. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 922 kc z chwilą śmierci zmarłego przechodzą na jego spadkobierców wszystkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego. Wyjątkiem są prawa i obowiązki związane ściśle z osobą zmarłego, jak również prawa które z chwilą śmierci przechodzą na inne osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami (art. 922 ust. 2 kc). Konieczne jest zatem określenie charakteru prawa w stosunku do umowy kredytu czy pożyczki: czy są to prawa, które z chwilą śmierci przechodzą na spadkobierców, czy też prawa zawarte w katalogu określonym w art. 922 kc.
Porozmawiaj o tym naszym FORUM!
Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na nasz Newsletter!
INFORAKADEMIA poleca: Wybrane zmiany w PIT i CIT 2018
Kto spłaci zaciągnięty kredyt
Niewątpliwie, obowiązek spłaty udzielonego kredytu ma charakter majątkowy i tym samym nie mają do niego zastosowania regulacje opisane w art. 922 kc. Tym samym obowiązek spłaty kredytu (pożyczki) zaciągniętego przez zmarłego kredytobiorcy przechodzi na jego spadkobierców. Jaki jest zakres tego obowiązku? Bezspornym jest, że obowiązek ten dotyczy zarówno miesięcznych rat wymagalnych przed śmiercią kredytobiorcy jak i po jego śmierci – obejmuje tym samym całą kwotę kredytu. Spłata kredytu odbywa się na warunkach dotychczasowych, tj. nie ulega zmianie w szczególności harmonogram spłat i wysokość raty, a także warunki wypowiedzenia umowy. Śmierć kredytobiorcy i wstąpienie w jego miejsce spadkobierców nie powoduje modyfikacji treści stosunku cywilnoprawnego (umowy kredytu czy pożyczki).
Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018
Czy zawsze odpowiadamy za dziedziczone długi
Zakres odpowiedzialności za długi spadkowe nie jest bezwzględnie nieograniczony, tj. nie zawsze odpowiadamy do pełnej wysokości zobowiązania które odziedziczyliśmy. Do chwili działu spadku za długi spadkowe (także spłatę kredytu) odpowiadają solidarnie wszyscy spadkobiercy (art. 1034 § 1 kc). Zgodnie z art. 1030 kc do chwili przyjęcia spadku spadkobiercy za długi spadkowe odpowiadają wyłącznie ze spadku (masy spadkowej), natomiast po przyjęciu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem, w granicach określonych sposobem przyjęcia spadku (wprost czy z dobrodziejstwem inwentarza). Po podziale spadku każdy ze spadkobierców odpowiada za długi spadkowe stosownie do udziału jaki otrzymał w masie spadkowej (art. 1034 § 2 kc).
Jak duże jest zadłużenie?
Bardzo często w praktyce powstaje problem ustalenia składników masy spadkowej. W przypadku, gdy spadkodawca był zarazem jedynym kredytobiorcą, pojawia się problem z uzyskaniem od banku informacji na temat salda kredytu i wszelkich informacji związanych z umową kredytu/pożyczki. Bank, w zakresie wszelkich informacji pozyskanych od klienta a związanych z wykonywaniem przez siebie czynności bankowych , związany jest tajemnicą bankową. Ustawa Prawo Bankowe określa zamknięty katalog podmiotów oraz sytuację, w których bank może udzielić informacji objętej tajemnicą bankową. Nie ma wątpliwości, że jedną z takich właśnie informacji będzie stan salda kredytu. Zgodnie z ustawą Prawo Bankowe, banku nie obowiązuje zachowanie tajemnicy bankowej m. in. wobec osoby, której ta tajemnica dotyczy (drugiej strony czynności bankowej - kredytobiorcy). Aby uzyskać od banku stosowną informację, nie wystarczy jednak przedstawienie aktu zgonu kredytobiorcy. Spadkobiercy wstępują we wszystkie prawa i obowiązki spadkodawcy już w momencie otwarcia spadku, tj. z chwilą śmierci spadkodawcy. Jednak to „wstąpienie” nie jest definitywne, gdyż w terminie 6 miesięcy o dowiedzeniu się o tytule swojego powołania do spadku, spadkobierca może złożyć oświadczenie o odrzuceniu bądź przyjęciu spadku. W przypadku odrzucenia spadku, spadkobiercę odrzucającego traktuje się tak, jakby nie dożył otwarcia spadku, tj. nigdy nie wstąpił w prawa i obowiązki spadkodawcy. Tym samym ujawniając informację objętą tajemnicą bankową spadkobiercy, który następnie odrzuciłby spadek, bank naraziłby się na odpowiedzialność z tytułu ujawnienia informacji objętych tajemnicą bankową osobie nieuprawnionej. Bank ujawni tajemnicę, tj. udzieli informacji o kredycie (saldo, harmonogram itp.) dopiero gdy przedłożymy prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 1025 § 1 kc) bądź poświadczenie dziedziczenia sporządzone przez notariusza, równoważne w skutkach z postanowieniem sądu (art. 1025 § 1 kc w zw. z art. 95 a i następnymi ustawy Prawo o notariacie). Stwierdzenie nabycia spadku nastąpić może na wniosek spadkobierców, ale także innych osób zainteresowanych, np. wierzyciela.
Jakie są składniki kredytu hipotecznego?
Jak wynika z powyższego, najbezpieczniej jest więc przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, tak, aby uniknąć późniejszych niespodzianek w postaci np. dużego kredytu do spłaty. Warto pamiętać, że co do zasady, brak złożenia oświadczenia o sposobie przyjęcia bądź o odrzuceniu spadku traktowany jest jako przyjęcie spadku wprost. Wyjątek stanowi art. 1015 § 2 zd. drugie kc, zgodnie z którym brak stosownego oświadczenia w przypadku, gdy spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych (np. małoletni), osoba co do której istnieją przesłanki do całkowitego ubezwłasnowolnienia lub osoba prawna, skutkuje przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Skutek w takiej sytuacji rozciąga się na wszystkie osoby, które nie złożyły oświadczenia w terminie (art. 1016 kc).