Opodatkowanie sprzedaży apartamentów po 1 stycznia 2011 roku
Deweloperzy posiadający w swojej ofercie apartamenty o metrażu powyżej 150 m kw. oraz domy o metrażu powyżej 300 m kw. stoją obecnie przed perspektywą znacznej podwyżki cen oferowanych mieszkań. Od 1 stycznia 2011 roku w stosunku do powierzchni mieszkań przekraczającej 150 m kw. oraz powierzchni domów przekraczającej 300 m. kw. przestanie bowiem obowiązywać preferencyjna stawka 7% VAT. Powierzchnia ta zostanie objęta stawką podstawową, która dodatkowo – zgodnie z zapowiedziami Ministra Finansów – ma zostać podwyższona do 23%. Zmiana w cenach oferowanych apartamentów może być znaczna, odczuwalna przez konsumentów oraz wpływająca na poziom sprzedaży.
Co może zrobić deweloper?
Czy wobec istnienia segmentu popytu zainteresowanego posiadaniem dużych apartamentów, deweloper może podjąć jakieś działania wychodzące naprzeciw nabywcom i umożliwiające podtrzymanie poziomu sprzedaży? Zależy to od etapu inwestycji. Nasuwającym się rozwiązaniem jest sprzedaż dwóch lub większej liczby mniejszych mieszkań w miejsce dotychczasowego apartamentu, a następnie połączenie ich w jeden lokal o dużym metrażu. Czy i pod jakimi warunkami takie rozwiązanie będzie efektywne podatkowo? Jakie działania powinien podjąć deweloper, aby zabezpieczyć swoje pozycje podatkowe?
Zdefiniowanie przedmiotu transakcji
Przedmiotem sprzedaży lokalu mieszkalnego o pow. poniżej 150 m. kw. jest tenże lokal mieszkalny. Przedmiotem sprzedaży kilku lokali mieszkalnych o powierzchni poniżej 150 m. kw. każdy jest sprzedaż kilku lokali a nie jednego „łączonego” lokalu. Konsekwentnie, jeżeli w momencie zawarcia transakcji zbywane aktywa będą składać się z kilku lokali mieszkalnych, przy czym powierzchnia żadnego z nich nie przekroczy 150 m. kw., transakcja przebiegnie z zastosowaniem preferencyjnej stawki VAT. Deweloper powinien jednakże upewnić się, aby przedmiot sprzedaży istotnie stanowiły odrębne lokale mieszkalne.
Polecamy: Kalkulator kosztu zakupu nieruchomości
Występują tutaj dwie przesłanki, które muszą zostać spełnione celem uniknięcia wpadnięcia w podstawową stawkę VAT – przesłanka odrębności oraz przesłanka polegająca na tym, że sprzedawane lokale są lokalami mieszkalnymi. Odrębność oznacza, iż lokale mieszkalne są lokalami samodzielnymi oraz fizycznie wyodrębnionymi od lokali sąsiednich. Samodzielność lokalu mieszkalnego określona jest w ustawie o własności lokali jako wydzielenie trwałymi ścianami w obrębie budynku izb lub zespołu izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Fizyczne wyodrębnienie lokalu musi mieć charakter trwały, w szczególności nie można uznać za wyodrębnienie lokalu odgrodzenia go za pomocą ścian przesuwanych, łatwych do demontażu (np. zamocowanych za pomocą śrub), nie związanych trwale ze strukturą budynku. Przesłanka, że zbywane lokale powinny stanowić lokale mieszkalne, oznacza, iż każdy ze sprzedawanych lokali powinien być zdatny do zamieszkania na pobyt stały, tj. posiadać potrzebne do tego urządzenia (toaletę, okna itp.). Nieskuteczne w zakresie obniżenia VAT będzie zatem oddzielenie od apartamentu „nadmiarowego” pokoju i jego odrębna sprzedaż. Nie będzie bowiem możliwości zakwalifikowania tak utworzonego pomieszczenia jako lokalu mieszkalnego oraz objęcia go preferencyjna stawką VAT.
Sytuacja nabywcy
W przedstawionych powyżej rozważaniach kupujący nabywa dwa lub więcej lokali mieszkalnych ze stawką preferencyjną VAT. Jego celem jest jednakże posiadanie jednego dużego apartamentu, a nie kilku mniejszych mieszkań. Czy połączenie lokali mieszkalnych przez nabywcę może nieść ze sobą konsekwencje podatkowe dla nabywcy lub dewelopera? Co do zasady nie, jednakże należy przy tym zwrócić uwagę na szczegóły. Połączenie musi zostać dokonane przez nabywcę po dostawie lokali, tj. po przeniesieniu na niego własności lokali. Sama czynność łączenia należących do jednego właściciela lokali mieszkalnych nie stanowi zdarzenia rodzącego obowiązek podatkowy. Połączenie lokali przez nabywcę nie wywoła skutków podatkowych po stronie dewelopera, deweloper nie odpowiada bowiem za działania nabywcy po przeniesieniu własności. Mając na uwadze możliwość późniejszego połączenia lokali, należy sformułować ofertę dewelopera jednoznacznie w taki sposób, by nie powstawały wątpliwości, iż świadczeniem dewelopera jest dostawa poszczególnych lokali mieszkalnych o powierzchni poniżej 150 m. kw. każdy. Oznacza to, że należy unikać formułowania umów o charakterze mieszanym, w których deweloper zobowiązuje się do dodatkowych - oprócz przeniesienia własności lokali – świadczeń polegających na pracach związanych z późniejszym łączeniem lokali. Generalną zasadą powinno być, iż klient łączy lokale we własnym zakresie (tj. jest on zleceniodawcą robót łączeniowych) i w każdym przypadku po przeniesieniu tytułu własności lokali na klienta. Nie ma przeszkód, aby wykonawcą robót łączeniowych był deweloper, jednakże stosowna umowa zlecenia powinna zostać zawarta odrębnie od umowy sprzedaży lokali.
Zobacz także serwis: Podatki osobiste
Nadchodzące niekorzystne zmiany podatkowe w odniesieniu do apartamentów mogą zatem zostać częściowo zniwelowane poprzez zamiany w planowanych inwestycjach oraz pozostawienie w gestii nabywców tworzenia apartamentów poprzez łączenie mniejszych mieszkań. W ten sposób segment odbiorców zainteresowanych nabyciem dużych apartamentów może utrzymać dotychczasowy poziom zaspokojenia potrzeb konsumenckich przy uniknięciu odczuwalnej podwyżki cen brutto. Należy jednakże w celu zabezpieczenia swoich pozycji podatkowych każdorazowo przeprowadzić analizę prawnopodatkową w odniesieniu do konkretnej inwestycji.
Grzegorz Goleń, ekspert podatkowy w kancelarii J. Bieniak, A. Neuman, M. Wojnar i Wspólnicy Adwokaci i Radcowie Prawni Spółka Partnerska