Według danych Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, w poprzedniej perspektywie finansowej 2004-2006 ponad 70% projektów współfinansowanych ze środków Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw było realizowane z wykorzystaniem kredytów pomostowych. Również w obecnej perspektywie nie uda się wykorzystać środków unijnych bez prefinansowania. Jak szacują bankowi eksperci, potrzeby pożyczkowe wyniosą w latach 2007-2013 od 120 do 150 mld zł. To ogromna kwota.
W latach 2004-2006 przedsiębiorcy mogli skorzystać z dwóch źródeł finansowania pomostowego:
1) preferencyjne pożyczki na prefinansowanie projektów unijnych (pieniądze na ten cel pochodziły ze środków publicznych) z Banku Gospodarstwa Krajowego,
2) preferencyjne kredyty pomostowe z banków komercyjnych.
W obecnej perspektywie 2007-2013, pożyczki BGK zastąpiono dotacjami rozwojowymi wypłacanymi ze środków instytucji zarządzającej danym programem operacyjnym. Kryzys finansowy spowodował, że banki niechętnie udzielają kredytów, nawet tak bezpiecznych, jak kredyty na prefinansowanie.
Zaliczki zamiast pożyczki
Zamiast pożyczek z BGK, beneficjenci środków unijnych mogą wykorzystać dotacje rozwojowe. Dotację rozwojową można uzyskać w 3 formach, jako:
1) refundację części już poniesionych przez beneficjenta wydatków,
2) część przyznanego dofinansowania w formie zaliczki na poczet realizacji projektu,
3) całość przyznanego dofinansowania w formie zaliczki na poczet realizacji projektu.
O zasadach wypłacania zaliczek pisaliśmy w nr 3 z 2009 r. w materiale pt. „Zaliczki na realizację projektów unijnych”.
System przekazywania przedsiębiorcom dotacji rozwojowych przez instytucje zarządzające programami operacyjnymi dopiero rusza, dlatego nie wiadomo jeszcze, czy się sprawdzi. Wbrew zapowiedziom przedstawicieli Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, instytucje odpowiedzialne za programy operacyjne nie mają bowiem obowiązku przyznawania zaliczek. Otrzymanie tego rodzaju pomocy będzie uzależnione od dostępności środków. Może się więc okazać, że skorzysta z nich tylko cześć zainteresowanych.
Kredyty komercyjne
Przedsiębiorcy, które nie otrzymają zaliczki na realizację projektów unijnych będą musieli starać się o kredyty komercyjne. Choć kredyt na finansowanie pomostowe ma w ofercie większość banków, informacje, jakie dochodzą z rynku, nie napawają optymizmem. Wprawdzie w grudniu 2008 r. bankowcy twierdzili, że mimo kryzysu kredyty te nie są zagrożone, ponieważ ryzyko z nimi związane jest minimalne, to w praktyce banki ograniczyły wyraźnie liczbę udzielanych pomostówek.
Kredyty pomostowe, przeznaczone na prefinansowanie inwestycji unijnych to rodzaj kredytu inwestycyjnego, ale udzielanego na preferencyjnych zasadach (niższe oprocentowanie, prowizja albo opłaty). Zabezpieczeniem jest przede wszystkim cesja wierzytelności z umowy o dofinansowanie unijne. Jednak sama cesja nie wystarczy. Bank komercyjny, zwłaszcza w obecnej sytuacji rynkowej, nie udzieli kredytu firmie w złej sytuacji finansowej. Kłopoty mogą mieć także nowe przedsiębiorstwa.
Warunkiem udzielenia kredytu pomostowego, poza cesją, są najczęściej także:
• zdolność kredytowa,
• posiadanie przez kredytobiorcę środków własnych na realizacje projektu w określonej wysokości (np. 15%).
Banki żądają także dodatkowych zabezpieczeń, np. poręczeń i gwarancji.
Fundusze pożyczkowe
Inną ścieżką prefinansowania jest oferta funduszy pożyczkowych, które w ciągu ostatnich lat zostały znacznie dokapitalizowane, tym samym zwiększyły się ich możliwości finansowania. W kraju działa ponad 70 takich instytucji, a większość z nich oferuje atrakcyjne pożyczki dla MSP, zdarzają się także pożyczki na prefinansowanie. Warunki ich udzielania są porównywalne do kredytów bankowych, z tym że fundusze wymagają zazwyczaj mniejszych zabezpieczeń.
Poręczenia nadal w BGK
Przedsiębiorcy realizujący projekty współfinansowane ze środków unijnych, którzy nie obawiają się, że zabezpieczenie może nie zadowolić banków komercyjnych, mogą skorzystać z poręczenia lub gwarancji dla takiej pożyczki.
Poza oferta komercyjną, poręczeń i gwarancji udziela również Bank Gospodarstwa Krajowego. W ramach Funduszu Poręczeń Unijnych można otrzymać poręczenie lub gwarancje:
• spłaty kredytu,
• emisji obligacji,
• realizacji przedsięwzięcia.
BGK udziela także promesy poręczenia lub gwarancji spłaty kredytu.
O poręczenia i gwarancje należy ubiegać się w bankach komercyjnych, które występują w imieniu BGK. Lista współpracujących instytucji dostępna jest na stronie www.bgk.pl.
Poręczeń spłaty kredytu pomostowego na zasadach preferencyjnych w porównaniu do oferty komercyjnej mogą udzielić przedsiębiorcom także fundusze poręczeniowe.
Anna Wisniewska