Od 1 stycznia 2026 r. zmieniają się zasady, które mogą mieć znaczenie dla tysięcy osób dorabiających bez zakładania firmy, ale także dla emerytów, rencistów i osób na świadczeniach. Nowe przepisy wprowadzają inny sposób liczenia limitu przychodów, który decyduje o tym, czy można działać bez opłacania składek ZUS. Sprawdzamy, na czym polegają te zmiany, jaka kwota obowiązuje w 2026 roku i kto faktycznie może z nich skorzystać, a kto musi zachować szczególną ostrożność.
- Czym jest działalność nierejestrowana i na jakich zasadach można ją prowadzić?
- Ile wynosi limit działalności nierejestrowanej w 2026 roku?
- Kto może prowadzić działalność nierejestrowaną w 2026 roku?
- Limit miesięczny czy kwartalny – który sposób jest korzystniejszy?
- Jakie podatki trzeba zapłacić przy działalności nierejestrowanej?
- Czy przy działalności nierejestrowanej trzeba płacić ZUS?
- Co grozi za przekroczenie limitu lub brak rejestracji działalności?
- Ewidencja sprzedaży i dokumentowanie przychodów
- Faktury, rachunki i prawa konsumenta
- Kiedy działalność nierejestrowana przestaje wystarczać?
- Czy działalność nierejestrowana w 2026 roku się opłaca?
Czym jest działalność nierejestrowana i na jakich zasadach można ją prowadzić?
Działalność nierejestrowana to drobna działalność zarobkowa osoby fizycznej, która, nie jest uznawana za działalność gospodarczą. Oznacza to brak wpisu do CEIDG, brak składek ZUS i uproszczone rozliczenia podatkowe.
Nie jest to jednak działalność nieformalna. Przychody trzeba wykazać w zeznaniu podatkowym, a sprzedaż dokumentować. Z punktu widzenia prawa podatkowego i konsumenckiego taka aktywność jest w pełni legalna.
Ile wynosi limit działalności nierejestrowanej w 2026 roku?
Od 1 stycznia 2026 roku zmienia się sposób ustalania limitu przychodów uprawniającego do prowadzenia działalności nierejestrowanej. Dotychczasowy limit miesięczny zostaje zastąpiony limitem kwartalnym, który wynosi 225 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Oznacza to, że w 2026 roku działalność nierejestrowana będzie możliwa wyłącznie wtedy, gdy przychody z tej działalności nie przekroczą w danym kwartale 10 813,50 zł. Nadal liczy się przychód należny, a nie faktycznie otrzymane pieniądze. Decydująca jest więc kwota wynikająca ze sprzedaży towaru lub wykonania usługi, nawet jeśli klient jeszcze nie zapłacił.
Przykład
Jeśli sprzedajesz rękodzieło i w pierwszym kwartale 2026 roku osiągniesz przychód w wysokości 4 000 zł w styczniu, 3 500 zł w lutym i 3 200 zł w marcu, łączny przychód wyniesie 10 700 zł. Oznacza to, że nadal mieścisz się w limicie działalności nierejestrowanej i nie musisz zakładać firmy.
Gdyby jednak przychód w którymkolwiek z tych miesięcy był wyższy i łączna kwota przekroczyła 10 813,50 zł, powstałby obowiązek rejestracji działalności gospodarczej.
Przekroczenie limitu w którymkolwiek momencie kwartału ma poważne konsekwencje. Od dnia przekroczenia dopuszczalnego przychodu osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ma 7 dni na zarejestrowanie działalności gospodarczej. Przepisy nie przewidują żadnego okresu przejściowego ani tolerancji.
Kto może prowadzić działalność nierejestrowaną w 2026 roku?
Z tej formy dorabiania mogą skorzystać osoby, które przez ostatnie 60 miesięcy nie prowadziły działalności gospodarczej. Działalność musi być prowadzona samodzielnie i nie może dotyczyć obszarów wymagających koncesji, zezwoleń lub wpisu do rejestru działalności regulowanej.
Status zawodowy nie ma znaczenia. Z działalności nierejestrowanej korzystają zarówno pracownicy etatowi, studenci, emeryci, jak i osoby pozostające bez pracy. Działalność taka może więc być zarówno głównym źródłem utrzymania, jak i sposobem na dorobienie do pensji lub emerytury.
Limit miesięczny czy kwartalny – który sposób jest korzystniejszy?
Zmiana z limitu miesięcznego na kwartalny to jedna z najważniejszych różnic w zasadach działalności nierejestrowanej od 2026 roku. W poprzednim modelu liczył się każdy miesiąc osobno, przekroczenie limitu w jednym miesiącu automatycznie kończyło możliwość dalszego dorabiania bez firmy, nawet jeśli w pozostałych miesiącach przychody były niskie. Nowy system działa inaczej i w praktyce daje większą elastyczność.
Jak działał limit miesięczny?
W poprzednim modelu działalności nierejestrowanej limit przychodów był ustalany miesięcznie i wynosił 75 proc. minimalnego wynagrodzenia. W praktyce oznaczało to możliwość osiągnięcia przychodu na poziomie około 3 600 zł w jednym miesiącu, przy czym każdy miesiąc był liczony całkowicie osobno. Przekroczenie limitu choćby w jednym miesiącu automatycznie kończyło możliwość dalszego prowadzenia działalności nierejestrowanej i powodowało obowiązek zarejestrowania działalności gospodarczej, niezależnie od wysokości przychodów w pozostałych miesiącach.
Jak działa limit kwartalny od 2026 roku?
Od 1 stycznia 2026 r. obowiązywać będzie limit kwartalny w wysokości 225 proc. minimalnego wynagrodzenia, czyli 10 813,50 zł na kwartał. Liczy się suma przychodów z trzech miesięcy. Oznacza to, że można zarobić więcej w jednym miesiącu, o ile w pozostałych miesiącach przychody są niższe i łączna kwota nie przekroczy limitu.
Porównanie w praktyce
Kryterium | Limit miesięczny (do 2025 r.) | Limit kwartalny (od 2026 r.) |
|---|---|---|
Elastyczność | Niska | Wysoka |
Jednorazowe większe zlecenie | Ryzyko utraty prawa | Bezpieczne, jeśli mieści się w kwartale |
Dochody nieregularne | Niekorzystne | Korzystne |
Kontrola limitu | Co miesiąc | Raz na kwartał |
Ryzyko przekroczenia limitu | Wysokie | Niższe |
Kto najbardziej zyskuje na limicie kwartalnym?
Nowy system jest zdecydowanie korzystniejszy dla osób, które:
- mają nieregularne przychody (np. freelancerzy, rękodzielnicy, twórcy),
- realizują pojedyncze większe zlecenia raz na kilka miesięcy,
- sprzedają sezonowo lub projektowo, a nie co miesiąc w tej samej wysokości.
Mniej korzystny może być dla osób, które co miesiąc osiągają bardzo zbliżone, wysokie przychody, w takim przypadku przekroczenie limitu kwartalnego i tak nastąpi szybciej czy później.
Wniosek: który limit jest lepszy?
Z punktu widzenia osoby dorabiającej bez firmy limit kwartalny jest wyraźnie korzystniejszy niż miesięczny. Daje większą swobodę planowania przychodów, zmniejsza ryzyko przekroczenia progu i lepiej odpowiada realiom pracy projektowej. Jednocześnie nie zmienia podstawowej zasady, po przekroczeniu limitu nadal trzeba w ciągu 7 dni zarejestrować działalność gospodarczą.
Jakie podatki trzeba zapłacić przy działalności nierejestrowanej?
Jednym z najczęstszych mitów jest przekonanie, że działalność nierejestrowana nie podlega opodatkowaniu. To nieprawda. Uzyskane dochody należy wykazać w rocznym zeznaniu PIT-36 jako przychody z tzw. innych źródeł.
Podatek dochodowy płaci się raz w roku, bez obowiązku odprowadzania miesięcznych zaliczek. Opodatkowaniu podlega dochód, a więc przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu, np. zakup materiałów, narzędzi czy oprogramowania wykorzystywanego do sprzedaży lub świadczenia usług.
Czy przy działalności nierejestrowanej trzeba płacić ZUS?
Działalność nierejestrowana nie rodzi obowiązku opłacania składek ZUS. Osoba ją prowadząca nie zgłasza się do ubezpieczeń społecznych ani zdrowotnych z tego tytułu. To właśnie brak składek jest jedną z głównych przyczyn popularności tej formy dorabiania.
Warto jednak pamiętać, że działalność nierejestrowana nie daje prawa do świadczeń z ZUS, takich jak zasiłek chorobowy czy emerytura. Jeśli dana osoba nie ma innego tytułu do ubezpieczenia, może to mieć realne konsekwencje.
Co grozi za przekroczenie limitu lub brak rejestracji działalności?
Przekroczenie limitu przychodów w działalności nierejestrowanej bez zarejestrowania firmy może mieć poważne konsekwencje. W przypadku kontroli urząd skarbowy lub ZUS mogą uznać, że działalność była prowadzona nielegalnie jako działalność gospodarcza.
Skutkiem może być obowiązek zapłaty zaległego podatku, odsetek, a także zaległych składek ZUS, liczonych wstecz od momentu, w którym powinna zostać założona firma. W skrajnych przypadkach możliwe jest również nałożenie kary grzywny.
Z tego powodu kontrolowanie wysokości przychodów i szybka reakcja po przekroczeniu limitu są kluczowe dla bezpieczeństwa finansowego osoby dorabiającej bez firmy.
Ewidencja sprzedaży i dokumentowanie przychodów
Choć nie ma obowiązku prowadzenia księgowości, osoba prowadząca działalność nierejestrowaną musi prowadzić ewidencję sprzedaży. Powinna ona umożliwiać ustalenie dziennych przychodów oraz kontrolę limitu.
Ewidencja może mieć prostą formę. Może to być zeszyt, lub arkusz kalkulacyjny. NIe jest wymagane specjalistyczne oprogramowanie księgowe. Wymagane jest, by ewidencja była prowadzona rzetelnie i na bieżąco. W razie kontroli urząd skarbowy może zażądać jej okazania.
Faktury, rachunki i prawa konsumenta
Na żądanie klienta osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ma obowiązek wystawić rachunek lub fakturę. Dokument sprzedaży wystawia się na własne dane osobowe, bez numeru NIP, o ile dana osoba go nie posiada.
Co istotne, działalność nierejestrowana nie zwalnia z odpowiedzialności wobec konsumenta. Klient ma prawo do reklamacji, rękojmi i odstąpienia od umowy, jeśli przepisy tego wymagają. W praktyce oznacza to, że sprzedawca ponosi podobne obowiązki jak przedsiębiorca.
Kiedy działalność nierejestrowana przestaje wystarczać?
Działalność nierejestrowana jest rozwiązaniem przejściowym. Sprawdza się przy okazjonalnych zleceniach, niewielkiej sprzedaży lub testowaniu pomysłu na biznes. Przestaje być bezpieczna w momencie, gdy przychody zaczynają regularnie zbliżać się do limitu albo gdy działalność przybiera cechy zorganizowanej i ciągłej.
W takich sytuacjach brak rejestracji firmy może zostać zakwestionowany przez urząd skarbowy lub ZUS. Skutkiem może być konieczność zapłaty zaległych składek i podatków.
Czy działalność nierejestrowana w 2026 roku się opłaca?
Dla wielu osób tak. Działalność nierejestrowana w 2026 roku nadal pozostaje wygodnym sposobem na legalne dorabianie bez ponoszenia stałych kosztów, w tym składek ZUS. Trzeba jednak pamiętać, że obowiązuje już limit kwartalny, a jego przekroczenie w dowolnym momencie kwartału automatycznie kończy możliwość dalszego prowadzenia działalności bez rejestracji i wymusza szybkie założenie firmy.
Z tego powodu działalność nierejestrowana powinna być traktowana przede wszystkim jako etap przejściowy, sposób na sprawdzenie pomysłu na biznes lub dorobienie na niewielką skalę, a nie jako długoterminowy model prowadzenia działalności zarobkowej.
Działalność nierejestrowana w 2026 roku pozostaje rozwiązaniem dla osób, które chcą legalnie dorabiać na niewielką skalę, ale nowe zasady wymagają większej kontroli nad przychodami. Zanim zdecydujesz się na dalsze działanie bez firmy albo na założenie działalności gospodarczej, warto dokładnie policzyć planowane zarobki i sprawdzić, kiedy może pojawić się obowiązek rejestracji. Sprawdź obowiązujące limity, policz realne koszty podatków i ZUS oraz przygotuj się na zmianę formy działalności, zanim przekroczenie progu stanie się faktem.