CO WYNIKA Z PRZEPISÓW
Przedsiębiorcą, w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Z kolei przedsiębiorca zagraniczny oznacza, na mocy art. 5 pkt 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, osobę zagraniczną wykonującą działalność gospodarczą za granicą.
Przedsiębiorcy zagraniczni mogą wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej w dwóch formach: oddziału lub przedstawicielstwa. Obie formy prowadzenia działalności gospodarczej są zarezerwowane tylko dla przedsiębiorców zagranicznych. Zasady tworzenia i funkcjonowania oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych szczegółowo reguluje rozdział 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Obie formy prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców zagranicznych nie są tożsame, zarówno pod względem prawnym, jak również jakościowo i pojęciowo. Przede wszystkim różnią się one celem działania oraz jego zakresem, sposobem wpisu do stosownych rejestrów, a także rodzajem rejestru, do którego należy dokonać wpisu.
ANALIZA PRAWNA
Na postawie art. 85 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (u.s.d.g) przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć oddziały. Taki oddział tworzy się na zasadzie wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej. Z kolei na mocy art. 93 u.s.d.g przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć przedstawicielstwo.
Najistotniejszą różnicą pomiędzy oddziałem a przedstawicielstwem przedsiębiorcy zagranicznego jest zakres i cel ich działania. Oddział przedsiębiorcy zagranicznego jest tworzony wyłącznie w celu wykonywania działalności gospodarczej w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego, działa również tylko i wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności takiego przedsiębiorcy (art. 86 u.s.g.d.).
Oznacza to, że przedsiębiorca zagraniczny wykonujący działalność gospodarczą tylko w zakresie świadczenia usług transportowych nie może utworzyć w Polsce oddziału swojej firmy i świadczyć usługi, np. w branży spożywczej. Nie pokrywa się to bowiem z przedmiotem działalności przedsiębiorcy zagranicznego.
Ponadto, przedmiot działalności oddziału przedsiębiorcy zagranicznego nie może być modyfikowany w stosunku do działalności zagranicznego zakładu głównego w sposób rozszerzający. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby zakres takiej działalności był węższy, np. przedsiębiorca zagraniczny zajmujący się produkcją różnego rodzaju odzieży może w Polsce utworzyć oddział zajmujący się tylko produkcją płaszczy.
Zakres i cel działalności przedstawicielstwa przedsiębiorcy zagranicznego jest znacznie węższy, bowiem zgodnie z art. 94 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej może obejmować wyłącznie prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego.
Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż jeden przedsiębiorca zagraniczny może na terenie Polski utworzyć tylko jedno przedstawicielstwo, z kolei oddziałów może mieć kilka.
Kolejną istotną różnicą pomiędzy oddziałem i przedstawicielstwem przedsiębiorcy zagranicznego jest rodzaj rejestru, do którego należy dokonać stosownego wpisu. Działalność przedsiębiorcy zagranicznego w ramach oddziału wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców (art. 88 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Działalność można prowadzić dopiero po dokonaniu rejestracji. Z kolei utworzenie przedstawicielstwa wymaga, zgodnie z art. 96 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, wpisu do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Wpis do rejestru jest jawny.
Zarówno oddział, jak i przedstawicielstwo są jednostkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa mającego siedzibę za granicą, w związku z czym podmiotem wszystkich praw i obowiązków pozostaje przedsiębiorca zagraniczny. On także jest podmiotem uprawnień wynikających z wszelkiego rodzaju zezwoleń, koncesji itp., jest również stroną w postępowaniu przed sądem. Za zobowiązania oddziału i przedstawicielstwa odpowiada całym swoim majątkiem bez ograniczeń przedsiębiorca zagraniczny.
Ponadto likwidacja przedsiębiorcy zagranicznego pociąga za sobą konieczność likwidacji jego oddziału lub przedstawicielstwa na terenie Polski. Należy o tym zawiadomić ministra gospodarki. Do likwidacji oddziału lub przedstawicielstwa zagranicznego stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu spółek handlowych o likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ
- Przedsiębiorca zagraniczny zawsze pozostaje właścicielem środków służących do prowadzenia działalności gospodarczej w formie oddziału lub przedstawicielstwa, nawet gdy wyodrębni i przekaże środki finansowe na taką działalność.
Przedsiębiorca zagraniczny zawsze pozostaje właścicielem środków służących do prowadzenia działalności gospodarczej w formie oddziału lub przedstawicielstwa, nawet gdy wyodrębni i przekaże środki finansowe na taką działalność.- Przedsiębiorca zagraniczny tworzący oddział jest zobowiązany ustanowić osobę upoważnioną w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego.
MAŁGORZATA ANDRZEJCZAK
doktorantka na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu
PODSTAWA PRAWNA
- Artykuły 85 - 102 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 nr 155, poz. 1095).
Artykuły 85 - 102 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 nr 155, poz. 1095).