Umowa faktoringu jest umową nienazwaną, czyli taką, która nie została zdefiniowana w krajowych przepisach prawa. Jej konstrukcja opiera się na zasadzie swobody umów. W obrocie gospodarczym faktoring jest rodzajem działalności finansowej polegającej przede wszystkim na nabywaniu przez wyspecjalizowane podmioty wierzytelności przysługujących przedsiębiorcom wobec ich dłużników (faktoring klasyczny). Przedmiotem faktoringu mogą być również zobowiązania (faktoring odwrotny).
W procesie realizacji umowy faktoringu klasycznego biorą udział trzy podmioty:
- faktor - wyspecjalizowana instytucja nabywająca wierzytelność, np. bank,
- faktorant - wierzyciel, sprzedawca towarów i usług,
- dłużnik - nabywca towarów i usług (podmiot niebędący stroną umowy faktoringu).
Faktoring jest umową odpłatną. Polega na tym, że sprzedawca (faktorant), który dokonał sprzedaży towarów i usług na rzecz nabywcy (dłużnika), otrzymuje od faktora zapłatę z tego tytułu (zwykle znacznie wcześniej, niż wynika to z terminu zapłaty ustalonego między sprzedawcą i nabywcą), nabywca zaś przekazuje później zapłatę na rzecz faktora. Taki przebieg rozliczenia powoduje poprawę płynności finansowej u faktoranta, który nie musi czekać na zapłatę wierzytelności przez dłużnika. Faktorowi, w zamian za świadczoną w ten sposób usługę finansową polegającą na wykorzystaniu jego kapitału, przysługuje wynagrodzenie, które zazwyczaj przybiera postać dyskonta, marży, opłaty dodatkowej, odsetek itp. Faktor, przekazując faktorantowi zapłatę za sprzedaż zrealizowaną na rzecz nabywcy, pomniejsza ją zwykle o przysługujące mu wynagrodzenie za wykonaną usługę.
Istotnym elementem umowy faktoringu jest wskazanie strony, która ponosi ryzyko w przypadku niewypłacalności dłużnika (nabywcy towarów lub usług). To kryterium powoduje, że występuje:
- faktoring właściwy (pełny lub bez regresu) - gdy ryzyko niewypłacalności dłużnika przyjmuje na siebie faktor; ta forma faktoringu jest traktowana jak sprzedaż wierzytelności na rzecz faktora, do którego należy potem wyegzekwowania należności od dłużnika;
- faktoring niewłaściwy (niepełny lub z regresem) - gdy ryzyko niewypłacalności dłużnika ponosi faktorant; polega on na wykupieniu wierzytelności przez faktora, ale bez przyjmowania ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika;
Faktor wypłaca faktorantowi zaliczkę, a jeśli dłużnik nie ureguluje w określonym czasie swojego zobowiązania wobec faktoranta (sprzedawcy), wówczas faktorant jest zobowiązany zwrócić otrzymaną zaliczkę. Musi on również samodzielnie dochodzić swych roszczeń z tytułu braku zapłaty od dłużnika.
- faktoring mieszany - łączy elementy faktoringu właściwego i niewłaściwego; polega on na wykupieniu wierzytelności przez faktora i przyjęciu przez niego ryzyka niewypłacalności dłużnika, ale tylko do określonej umownie wysokości.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Biznes cały artykuł:
Jak rozliczać VAT od umowy faktoringu po wprowadzeniu split payment
W artykule przedstawiono również schemat faktoringu klasycznego.