Przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej przewidują możliwość uzyskania ochrony oznaczenia w charakterze znaku towarowego na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Sytuacja zgłaszających i właścicieli znaków towarowych zarejestrowanych w UE zmieniła się w związku z długo oczekiwanym opuszczeniem Unii przez Wielką Brytanię, czyli tzw. brexitem. Znaki towarowe, będące oznaczeniami odróżniającymi podlegającymi ochronie, mogą stanowić bardzo wartościowy składnik przedsiębiorstwa, zatem dobrze jest wiedzieć, jak w najbliższym czasie będzie się kształtować ich ochrona w Unii Europejskiej i w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
Dla zarejestrowania znaku towarowego w UE wystarczy przeprowadzenie postępowania przed Urzędem Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (ang. European Union Intellectual Property Office, EUIPO) po prawidłowym wniesieniu formularza zgłoszeniowego i dokonaniu opłaty od rejestracji. Reguły te jednak obecnie ulegają zmianie w odniesieniu do terytorium Zjednoczonego Królestwa z uwagi na wspomniany już wcześniej brexit. Przedsiębiorcy, którzy inwestują w ochronę swoich oznaczeń odróżniających w Unii Europejskiej, powinni zapoznać się ze zmianami, jakie on niesie dla praw do znaków towarowych, które im przysługują. Nie bez znaczenia pozostaje też uzyskiwanie ochrony znaków towarowych w Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii w niedalekiej przyszłości.
Umowa o wystąpieniu i jej skutki dla praw własności intelektualnej
Umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, wśród wielu innych obszarów, reguluje m.in. kwestie własności intelektualnej. Obowiązuje ona od 1 lutego 2020 r., co wynika z Zawiadomienia o wejściu w życie Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. Było ono poprzedzone długimi negocjacjami, a decyzja o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej stanowiła wynik referendum przeprowadzonego 23 czerwca 2016 r. Kwestie dotyczące praw własności intelektualnej – po opuszczeniu przez Wielką Brytanię Unii Europejskiej – reguluje Umowa o wystąpieniu w treści art. 54-61. Brexit wywiera skutki nie tylko dla ochrony znaków towarowych, ale i wzorów przemysłowych oraz innych przedmiotów własności intelektualnej, jednak z uwagi na ramy niniejszego artykułu uwagę poświęcono wyłącznie znakom towarowym.
Przede wszystkim trzeba wyjaśnić, że art. 126 Umowy o wystąpieniu przewiduje okres przejściowy lub okres wdrażania, który rozpoczyna się z dniem wejścia w życie tej umowy, tj. 1 lutego 2020 r., i kończy się w 31 grudnia 2020 r. Ma to duże znaczenie dla ochrony zgłoszonych, zarejestrowanych, unieważnionych lub wygasłych znaków towarowych. Warto w tym czasie przemyśleć strategie ochrony swoich oznaczeń odróżniających. Być może część przedsiębiorców w ogóle nie będzie zainteresowana kontynuowaniem ochrony swojego znaku towarowego w Wielkiej Brytanii.
Przedłużenie prawa z rejestracji znaku towarowego
Dla wyżej wymienionych znaków towarowych Unii Europejskiej, które były zarejestrowane przed zakończeniem okresu przejściowego, Umowa o wystąpieniu przewiduje określone reguły związane z przedłużeniem praw do takiego znaku towarowego jako krajowego. Za datę pierwszego przedłużenia prawa do znaku towarowego, które powstaje w Zjednoczonym Królestwie na zasadzie ujętej w art. 54 ust. 1 lit. a) Umowy o wystąpieniu, uznawana jest data przedłużenia prawa do znaku towarowego zarejestrowanego zgodnie z prawem Unii Europejskiej.
Skutkiem tzw. brexitu jest również to, że przedłużenie prawa do znaku towarowego będzie wiązało się z koniecznością uiszczenia dwóch opłat za przedłużenie – na rzecz Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej oraz Urzędu ds. Własności Intelektualnej Wielkiej Brytanii. Koszt przedłużenia ochrony znaku towarowego w Zjednoczonym Królestwie to 200 funtów w przypadku jednej klasy towarów i usług oraz 50 funtów za każdą następną klasę. Opłaty za przedłużenie unijnego znaku towarowego wynoszą obecnie co najmniej 850 euro.
Zgłoszenia znaków towarowych Unii Europejskiej w okresie przejściowym
Umowa o wystąpieniu przewiduje również rozwiązania dotyczące dokonywania zgłoszeń unijnych znaków towarowych w okresie przejściowym w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej. Znak zgłoszony przed zakończeniem okresu przejściowego i co do którego stwierdzono datę wpływu nie będzie wpisany w sposób „automatyczny” do rejestru znaków towarowych prowadzonych przez Urząd ds. Własności Intelektualnej Wielkiej Brytanii (ang. The Intellectual Property Office of the United Kingdom, IPO UK). Uzyskanie ochrony znaku towarowego w Zjednoczonym Królestwie jako znaku krajowego wymaga podjęcia dodatkowych działań, w których nie wyręczy wspomniana instytucja.
W przypadku dokonania zgłoszenia znaku towarowego Unii Europejskiej zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 2017/1001 zgłaszającemu przysługuje w zakresie tego samego znaku towarowego w odniesieniu do towarów lub usług, które są identyczne z towarami i usługami, dla których złożone zostało zgłoszenie w UE, lub które wchodzą w zakres takich towarów lub usług, prawo do dokonania zgłoszenia w Zjednoczonym Królestwie w ciągu 9 miesięcy od zakończenia okresu przejściowego. Zgłoszenie w Zjednoczonym Królestwie ma wtedy taką samą datę wpływu i datę pierwszeństwa, jak odpowiadające mu zgłoszenie w EUIPO, a także w stosownych przypadkach starszeństwo znaku towarowego Zjednoczonego Królestwa zastrzeżone na mocy art. 39 lub art. 40 rozporządzenia nr 2017/1001. Istotne jest natomiast to, że zgłoszenie w Wielkiej Brytanii oznaczenia jako krajowego znaku towarowego, będzie już podlegać przepisom prawa własności intelektualnej obowiązującym w tym kraju.
Brexit a wygaśnięcie lub unieważnienie prawa do znaku towarowego
Umowa o wystąpieniu przewiduje także rozwiązania w zakresie postępowań o unieważnienie rejestracji znaku towarowego lub wygaśnięcie prawa do znaku towarowego oraz skutków takich postępowań dla znaków towarowych, które miałyby zostać automatycznie wpisane do rejestru znaków towarowych w Wielkiej Brytanii. Otóż jeżeli prawo do znaku towarowego Unii Europejskiej zostanie unieważnione lub zostanie stwierdzone jego wygaśnięcie w wyniku postępowania administracyjnego lub sądowego, które było w toku w ostatnim dniu okresu przejściowego, odpowiadające mu prawo w Wielkiej Brytanii również zostanie unieważnione lub zostanie stwierdzone jego wygaśnięcie, a staje się to skuteczne w Zjednoczonym Królestwie w tej samej dacie, co w Unii Europejskiej. Istnieje jeden wyjątek od tej zasady – jeżeli podstawa unieważnienia lub wygaśnięcia unijnego znaku towarowego nie ma zastosowania w Wielkiej Brytanii. Wtedy to państwo nie będzie zobowiązane do unieważnienia lub stwierdzenia wygaśnięcia prawa do znaku towarowego.
Reprezentacja w postępowaniu przed EUIPO a brexit
Umowa o wystąpieniu w art. 97 określa zasady związane z reprezentacją w postępowaniach, które są w toku przed Urzędem Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej. Zgodnie z tymi regułami, jeżeli osoba uprawniona do reprezentacji przed EUIPO przed zakończeniem okresu przejściowego reprezentowała stronę przed tym urzędem, może w dalszym ciągu reprezentować ją w tym postępowaniu na wszystkim etapach postępowania. Taki pełnomocnik jest traktowany jak zawodowy pełnomocnik uprawniony do reprezentowania osoby fizycznej lub prawnej przed EUIPO zgodnie z prawem unijnym.
Ogólne zasady pełnomocnictwa określone w rozporządzeniu nr 2017/1001 przewidują, że osoby fizyczne lub osoby prawne, które nie mają miejsca zamieszkania lub głównego miejsca prowadzenia działalności lub rzeczywistego i poważnego przedsiębiorstwa przemysłowego lub handlowego w Europejskim Obszarze Gospodarczym, są reprezentowane przed Urzędem Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej we wszystkich postępowaniach przewidzianych w rozporządzeniu przez zawodowych pełnomocników. Wyjątek od tej zasady dotyczy zgłoszenia unijnego znaku towarowego, ale nie rozciąga się to już na dalsze postępowania, np. sprzeciwowe.
Marta Lampart
radca prawny, specjalizuje się w prawie własności intelektualnej, w tym prawie
znaków towarowych, prawie dotyczącym przedsiębiorców