Zmiany wysokości stóp procentowych NBP
Obniżenie wysokości stóp procentowych NBP miało ostatni miejsce w kwietniu (obniżenie stóp procentowych od 9 kwietnia). Na wczorajszym posiedzeniu RPP przyjęła kolejną w tym roku uchwałę powodującą zmianę stóp procentowych NBP. Ich wysokość będzie następująca:
1) stopa referencyjna – 0,10%;
2) stopa kredytu refinansowego udzielanego pod zastaw papierów wartościowych (tzw. stopa lombardowa) – 0,50%, a stopa innych kredytów refinansowych – 1,50%;
3) stopa depozytowa – 0,00%;
4) stopa redyskonta weksli – 0,11%;
5) stopa dyskontowa weksli – 0,12%.
Zmiana wysokości stóp procentowych NBP niesie za sobą wiele skutków prawnych. Do najważniejszych należą: obniżenie maksymalnych odsetek przy umowach kredytu, zmiana WIBOR (zmniejszenie rat kredytowych), obniżenie lokat… Oprócz tego zmiana stóp procentowych NBP bezpośrednio przekłada się na wysokość różnego rodzaju odsetek, które są regulowane w prawie. Dotyczy to przede wszystkim odsetek związanych z obrotem gospodarczym.
Polecamy: Przedsiębiorca w kryzysie (PDF)
Nowa wysokość odsetek ustawowych oraz odsetek maksymalnych
Odsetki należne z tytułu czynności prawnej (od sum pieniężnych – np. od kwoty udzielonej pożyczki) reguluje art. 359 k.c. Zgodnie z tym przepisem podstawowa wysokość tych odsetek (odsetki ustawowe) jest równa sumie stopy referencyjnej NBP oraz 3,50%. W związku z tym nowa wysokość odsetek ustawowych plasuje się na poziomie 3,60%.
Oprócz regulacji odsetek ustawowych, art. 359 k.c. określa również odsetki maksymalne. Wysokość odsetek maksymalnych ustala się poprzez obliczenie dwukrotności odsetek ustawowych. W związku z tym od dzisiaj odsetki maksymalne wyniosą 7,20%.
Nowa wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie i maksymalnych odsetek za opóźnienie
Od odsetek ustawowych (tzw. kapitałowych) uregulowanych w art. 359 k.c. odróżnić należy odsetki za opóźnienie (należne, gdy zapłata nie nastąpi w terminie – np. zwrot kwoty pożyczki po terminie określonym w umowie). Wysokość takich odsetek, jeżeli nie została oznaczona przez strony, wynosi zgodnie z art. 481 k.c. sumę stopy referencyjnej NBP oraz 5,50%. Stąd od dzisiaj odsetki ustawowe za opóźnienie wyniosą 5,60%.
Wskazany art. 481 k.c. określa również, jaka jest prawnie dopuszczalna maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie. Przepis ten stanowi, że maksymalne odsetki za opóźnienie równają się dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. Oznacza to, że maksymalne odsetki za opóźnienie wynoszą od dziś 11,20%.
Wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych
Dzisiejsza uchwała RPP nie wpływa na razie na wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych. Ich wysokość nie ulega zmianie, przynajmniej do 1 lipca 2020 r. Trzeba zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 11b ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 119 z późn. zm.) przy ustalaniu wysokości odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych uwzględnia się stopę referencyjną NBP obowiązującą:
1 stycznia – dla odsetek należnych w okresie 1 stycznia – 30 czerwca;
1 lipca – dla odsetek należnych w okresie 1 lipca – 31 grudnia.
Oznacza to, że wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych zmieni się dopiero od 1 lipca 2020 r. (do 1 lipca 2020 r. ich wysokość wynosić będzie 11,50%).
Komentarz i podsumowanie
Na podstawie uchwały RPP z 28 maja 2020 r. ulegają zmianie stopy procentowe NBP, które mają wpływ na wysokość odsetek ustawowych, odsetek maksymalnych, odsetek za opóźnienie oraz odsetek maksymalnych za opóźnienie. Od 29 maja 2020 r. odsetki te wynoszą odpowiednio:
- odsetki ustawowe – 3,60%
- odsetki maksymalne – 7,20%
- odsetki za opóźnienie – 5,60%
- odsetki maksymalne za opóźnienie – 11,20%
Do 1 lipca 2020 r. wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych pozostaje jednak bez zmian (pozostają na poziomie 11,50%).
Należy zauważyć, że z uwagi na kolejne już w tym roku obniżenie stopy referencyjnej należne wierzycielom odsetki ulegają zmniejszeniu. Tym samym wysokość odsetek coraz bardziej przestaje mobilizować dłużników do terminowej zapłaty, skoro „kara” za obracanie cudzym kapitałem jest coraz mniej dolegliwa.
dr Radek Rafał Wasilewski – radca prawny prowadzący w Szczecinie kancelarię Kancelaria Radcy Prawnego dr Radek Rafał Wasilewski (www.radcawasilewski.pl) wyspecjalizowaną w prawie gospodarczym i cywilnym.