Weksel spełnia trzy funkcje: płatniczą (zwaną też kredytową), zabezpieczającą i obiegową. Najczęściej stosowany jest jako zabezpieczenie pożyczki oraz w obrocie gospodarczym między przedsiębiorcami. Powinien być sporządzony na piśmie, odręcznie podpisany, natomiast na wystawionym przez osobę prawną musi być jeszcze dodatkowo pieczątka firmy. Chodzi o to, aby weksel uznać za zobowiązanie firmy, a nie osobiste zobowiązanie osoby, która się podpisała. Gdyby weksel wystawili wszyscy wspólnicy, to powinni go wszyscy podpisać. Wprawdzie za zobowiązania spółki cywilnej odpowiadają wszyscy wspólnicy, ale za zobowiązania z weksla odpowiadają osoby, które są na nim podpisane.
Posiadanie weksla ułatwia egzekucję nieuiszczonej w terminie należności, ponieważ pozwala szybko uzyskać sądowy nakaz zapłaty. Natomiast nie gwarantuje odzyskania pieniędzy, gdyby dłużnik okazał się niewypłacalny.
KIEDY WYSTAWIAMY WEKSEL
Weksel najczęściej wystawiany jest w następujących przypadkach:
• Przy zaciąganiu kredytu
• Przy udzielaniu pożyczki
• W razie robienia zakupów, jeśli nabywca w tej chwili nie ma pieniędzy, a otrzyma je wkrótce i będzie mógł zapłacić
Warto wziąć weksel
Gdy wierzyciel udziela dłużnikowi kredytu i przyjmuje od niego weksel z zapisaną należną do zapłaty kwotą, to wówczas weksel spełnia funkcję płatniczą. Zapłata nastąpi dopiero po pewnym czasie od wystawienia weksla. Weksel zabezpiecza zapłatę do wysokości wystawionej na nim kwoty i na tym polega jego funkcja zabezpieczająca. Gdyby został wystawiony weksel in blanco, to każdy kto się na nim podpisze uzyska status dłużnika i będzie miał obowiązek zapłacić podaną na wekslu kwotę.
Wekslem można obracać wielokrotnie aż do dnia jego płatności. Przenoszony jest przez indos z jednej osoby na drugą. Na takim obrocie wekslem polega trzecia funkcja weksla - obiegowa.
Osoba, która wystawia weksel, zobowiązuje się, że sama zapłaci wpisaną na nim kwotę wierzycielowi w konkretnym terminie i w określonym miejscu. Taki dokument określa się jako weksel własny.
W obrocie występują też weksle trasowane, w których wystawca weksla poleca uregulować należności z wierzycielem osobie trzeciej, najczęściej będącej jego dłużnikiem. Gdyby trasant zapłacił, to wówczas wystawca weksla zostaje zwolniony ze swojego długu.
Weksel in blanco
W obrocie występują weksle in blanco, które mają jedynie podpis, natomiast pozostałe rubryki nie są wypełnione. Najczęściej zabezpieczają zobowiązania pieniężne, na przykład kredyt, pożyczkę, gwarancję bankową. Wekslami in blanco mogą być zarówno weksle własne, jak i trasowane. Charakteryzują się tym, że dopiero po wręczeniu wierzycielowi zobowiązują go do zapłaty.
Osoba wystawiająca weksel in blanco powinna zabezpieczyć się przed nieuczciwym wypełnieniem go. Chodzi o to, aby aktualny jego posiadacz nie wypełnił go w sposób niezgodny z wcześniejszymi ustaleniami, na przykład wpisując znacznie wyższą kwotę, krótszy termin wykupu albo inne miejsce.
Dlatego wystawca weksla in blanco zanim go podpisze może jeszcze zawrzeć z wierzycielem tzw. deklarację wekslową zwaną umową wekslową. Strony ustalają, w jakich okolicznościach i w jaki sposób może zostać uzupełniony weksel. Gdyby później doszło między nimi do sporu, to dłużnik będzie mógł powoływać się na to, że treść weksla jest inna niż deklaracja wekslowa.
Gdyby jednak weksel został wypełniony niezgodnie z umową wekslową, to nadal jest ważny i może zostać przedstawiony do wykupu. Gdyby spór między stronami rozstrzygał sąd, to wówczas może nakazać wierzycielowi oddanie dłużnikowi nienależnie pobranej kwoty w dodatku z odsetkami.
OPROTESTOWANIE WEKSLA
Jeżeli dłużnik odmawia zapłaty weksla, na którym jest podpisany, to wierzyciel powinien oprotestować weksel. Protest weksla sporządza notariusz. Jest to protokół odmowy zapłaty. Wystawca weksla nie może się uwolnić od odpowiedzialności nawet przez protest.
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ
małgorzata.piasecka@infor.pl