Czy w Polsce, podobnie jak dziś w Hiszpanii i Portugalii, może nastąpić blackout? W obliczu niedoborów mocy w systemie elektroenergetycznym, Polska stoi przed realnym zagrożeniem wielogodzinnych przerw w dostawach prądu. Jakub Wiech, ekspert ds. energetyki i autor podcastu Elektryfikacja, ostrzega, że problemy mogą wystąpić przez nawet 2000 godzin w ciągu roku, co oznacza ryzyko ograniczeń dla firm i gospodarstw domowych.
- To już się dzieje - blackout w Europie
- Blackout w Polsce - czy to możliwe?
- Skutki blackoutu
- Polska energetyka bez strategii
- Dlaczego w Polsce prąd jest drogi?
- Co dalej? Krytyczna dekada przed Polską
To już się dzieje - blackout w Europie
28 kwietnia 2025 roku, około godziny 12:30 czasu lokalnego, doszło do masowego blackoutu w Hiszpanii, Portugalii i części południowej Francji. Miliony mieszkańców zostały pozbawione prądu, co sparaliżowało transport publiczny, komunikację i usługi podstawowe.
Hiszpański operator sieci, Red Eléctrica, poinformował, że przyczyną była "silna oscylacja" w europejskiej sieci elektrycznej, co doprowadziło do automatycznego odłączenia hiszpańskiego systemu od reszty Europy. Portugalski operator REN wskazał na "rzadkie zjawisko atmosferyczne" związane z ekstremalnymi wahaniami temperatury w centralnej Hiszpanii, które spowodowały anomalie w wysokich napięciach linii przesyłowych.
W wyniku awarii wstrzymano ruch pociągów, metra i lotów, a także zakłócono działanie sieci telefonii komórkowej i bankomatów. W Madrycie i Lizbonie władze apelowały do mieszkańców o pozostanie w domach, aby nie przeciążać służb ratunkowych.
Chociaż w niektórych regionach Hiszpanii i Portugalii przywrócono zasilanie w ciągu kilku godzin, pełna stabilizacja sieci może potrwać nawet tydzień
Blackout w Polsce - czy to możliwe?
Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) sygnalizują, że już w tym roku mogą pojawić się pierwsze deficyty mocy. Prognozy na rok 2030 mówią o brakach sięgających nawet 9,1 GW – to odpowiednik dwóch elektrowni Bełchatów.
– W tym roku już grożą nam deficyty mocy zainstalowanej sygnalizowane przez PSE. Do 2030 r. te deficyty mogą sięgnąć rozmiarów dwóch Bełchatowów. To oznacza, że w Polsce może zabraknąć prądu – powiedział Wiech.
Według niego, w najbardziej pesymistycznym scenariuszu problemy z dostępnością energii mogą wystąpić nawet przez ponad 2000 godzin w roku, czyli przez około 1/4 całego roku.
Skutki blackoutu
Skutki ewentualnego blackoutu byłyby dramatyczne. Jak podkreśla Wiech, ograniczenia w dostępie do energii uderzyłyby w podstawy polskiej gospodarki.
– Sytuacja, w której operator wprowadza stopnie zasilania i ogranicza pobór energii dla przemysłu, to katastrofa gospodarcza. Kto zbuduje fabrykę w kraju, w którym przez 1/4 roku są problemy z dostępem do energii? – mówi ekspert.
Jakub Wiech ostrzega też przed pogorszeniem jakości życia codziennego Polaków: -Wyobrażam sobie sytuację, że każdego dnia rano będziemy budzić się i sprawdzać w aplikacji, kiedy mamy dostęp do prądu. To absolutnie realny, choć czarny scenariusz.
Polska energetyka bez strategii
Ekspert zwraca uwagę, że Polska od lat nie prowadzi konsekwentnej polityki energetycznej. Kluczowy dokument – Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku – według Wiecha był nieaktualny już w momencie przyjęcia.
– Państwo polskie dopuściło do sytuacji, w której kluczowy dokument dla naszej gospodarki był nieaktualny w chwili przyjmowania. Nasze prognozy rozwoju OZE i emisji były błędne – podkreśla.
Brak inwestycji w nowe moce, powolna budowa elektrowni jądrowych i blokady dla rozwoju energetyki wiatrowej dodatkowo zwiększają ryzyko kryzysu energetycznego.
Dlaczego w Polsce prąd jest drogi?
Ceny energii w Polsce już należą do jednych z najwyższych w Unii Europejskiej. Jak wylicza Eurostat, w drugiej połowie 2023 r. średnia cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych wyniosła w Polsce około 25 eurocentów za kWh, czyli więcej niż w wielu państwach Europy Zachodniej.
Jakub Wiech zaznacza, że trudno precyzyjnie prognozować wzrost cen w najbliższych latach:– W scenariuszu czarnym energia może nie tyle być droga, co po prostu jej może brakować. Jednak jeżeli transformacja energetyczna przyspieszy, możliwe jest zatrzymanie wzrostu cen – ocenia.
Ekspert przypomina też, że obecnie polscy podatnicy dziennie dopłacają 24 miliony złotych do utrzymania nierentownego sektora górnictwa węgla kamiennego, co dodatkowo obciąża rachunki za energię.
Co dalej? Krytyczna dekada przed Polską
Jak podsumowuje Wiech, Polska znajduje się dziś w kluczowym momencie dla swojej energetycznej przyszłości.
– Jesteśmy jak palacz, który nagle musi przebiec maraton, bez wcześniejszego przygotowania. Ta dekada będzie najtrudniejsza. Od naszych decyzji teraz zależy, czy wyjdziemy z tej próby silniejsi – mówi ekspert.
Przyspieszenie inwestycji w odnawialne źródła energii, budowa elektrowni jądrowych oraz magazynów energii to – według niego – jedyna droga do uniknięcia scenariusza wielogodzinnych blackoutów.