Przez sprawy cywilne należy rozumieć sprawy z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, a także inne sprawy, do których stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego np. niektóre sprawy z zakresu prawa morskiego.
Postępowanie zabezpieczające może być wszczęte przed złożeniem pozwu (wniosku), wraz ze złożeniem pozwu (wniosku) lub w trakcie postępowania sądowego.
Kto jest uprawniony do uzyskania zabezpieczenie?
Uprawnionym do złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenie jest każda strona lub uczestnik postępowania (np. powód, wyjątkowo pozwany, interwenient uboczny), która uprawdopodobni swoje roszczenie i wykaże interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia.
Osobę składającą wniosek o udzielenie zabezpieczenia określa się w przepisach mianem uprawnionego, zaś podmiot przeciwko któremu zabezpieczenie zostaje wydane jako obowiązanego.
Zobacz również: Cel postępowania zabezpieczającego
Uprawdopodobnienie roszczenia i interes prawny
Przez uprawdopodobnienie roszczenia należy rozumieć uwiarygodnienie jego istnienia, a więc przedstawienie przez osobę domagającą się zabezpieczenia takich dowodów i twierdzeń na poparcie istnienia swoich roszczeń, na podstawie których sąd dojdzie do przekonania, iż roszczenie faktycznie może istnieć.
Zobacz również: Jaka jest różnica między uprawdopodobnieniem a udowodnieniem
Przez interes prawny rozumie się wykazanie okoliczności na podstawie których sąd uzna, iż brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.
Przesłanką taką może być wyzbywanie się majątku przez kontrahenta (przyszłego dłużnika i pozwanego), czy też ukrywanie tego majątku.
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1961 r. (sygn. akt IV CZ 54/61) sąd w postępowaniu zabezpieczającym jest uprawniony oceniać wagę przesłanek uwiarygadniających roszczenie przez ich porównanie z przesłankami, które podważają uprawdopodobnienie powództwa.
Przy ocenie, czy roszczenie jest wiarogodne, sąd powinien uwzględnić także znajdujący się w aktach sprawy materiał, który podaje w poważną wątpliwość okoliczności mające uprawdopodobnić żądanie.
1. Powód dochodzi zapłaty od pozwanego kwoty 10.000,00 zł. Uzyskał on informacje, iż sytuacja finansowa pozwanego jest coraz gorsza i zaczyna sprzedawać posiadane ruchomości i nieruchomości. Wówczas powód powinien złożyć stosowny wniosek o udzielenie zabezpieczenia np. poprzez zajęcie ruchomości, obciążanie nieruchomości hipoteką.
2 .W sprawie o ustanowienie drogi koniecznej wnioskodawca, którego nieruchomość nie ma dostępu do drogi publicznej, może domagać się przez sąd udzielenia zabezpieczenia poprzez zakazanie właścicielom nieruchomości, przez którą ma przebiegać droga konieczna, stawiania zapór drogowych i prowadzenia robót uniemożliwiających wnioskodawcy korzystanie z przejazdu i przechodu.