5 października 2012 r. została zainaugurowana kampania informacyjna skierowaną do wszystkich 27 państw członkowskich UE oraz Chorwacji, mająca zachęcić do szybkiego włączenia do prawa krajowego dyrektywy w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach, jeszcze przed upływem ostatecznego terminu w dniu 16 marca 2013 r. To narzędzie prawne ma m.in. na celu zapobieganie upadłościom słabszych rynkowo podmiotów.
Kampania kładzie szczególny nacisk na informowanie MŚP o nowych prawach przyznanych im dyrektywą oraz o tym, jak należy z tych praw korzystać.
Małym i średnim przedsiębiorstwom jest szczególnie trudno egzekwować prawo do terminowych płatności. Opóźnienia w płatnościach mogą wiązać się z wysokimi kosztami, jeśli chodzi o czas i pieniądze, a ewentualne spory mogą pogarszać stosunki z klientami. Dyrektywa ustanawia ramy prawne dla ścigania dłużników.
Celem kampanii informacyjnej jest zwiększenie świadomości wśród najważniejszych europejskich zainteresowanych stron, zwłaszcza MŚP i władz publicznych, na temat nowych praw przyznanych dyrektywą, a równocześnie wsparcie jej szybkiego wdrożenia. Kampania stanowi również forum umożliwiające wymianę sprawdzonych rozwiązań, tak aby pomóc MŚP w uzyskiwaniu szybkich płatności.
Niewypłacalność prowadzi do utraty 450 000 miejsc pracy w UE oraz zaległych należności w wysokości 23,6 mld EUR rocznie. Na problemy z płynnością wynikające z opóźnień w płatnościach skarży się 57 proc. przedsiębiorstw w Europie, co oznacza wzrost o 10 proc. w stosunku do ubiegłego roku. Codziennie w całej Europie dziesiątki małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) ogłasza upadłość, ponieważ nie uzyskują zapłaty za wystawione faktury.
- „Co roku tysiące MŚP ogłasza upadłość z powodu długiego oczekiwania na zapłatę wystawionych faktur. Zobowiązaliśmy się do zakończenia szkodliwej praktyki opóźniania płatności w Europie, która od dawna jest ważną kwestią w kontaktach ze światem biznesu. Nie ulega wątpliwości, że państwa członkowskie powinny jak najszybciej dokonać transpozycji dyrektywy w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach do swojego prawa krajowego. Zapewni to niezbędne wsparcie naszym MŚP w kontekście obecnego kryzysu gospodarczego, gdy dostęp do kredytów stał się trudniejszy. Ważne jest też, by europejskie przedsiębiorstwa, w szczególności MŚP, znały swoje prawa i wiedziały, jak je najlepiej wykorzystać” - stwierdził Antonio Tajani, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej i komisarz ds. przemysłu i przedsiębiorczości.
W Polsce trwa procedura legislacyjna dotycząca projektu ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.
Nowe terminy zapłaty w transakcjach handlowych
Podstawowe zasady dyrektywy 2011/7/UE w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych
Celem tej dyrektywy jest zwalczanie opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, wspierając tym samym konkurencyjność przedsiębiorstw, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).
Dyrektywa 2011/7/UE ma zastosowanie do wszystkich płatności, które stanowią wynagrodzenie w transakcjach handlowych między organami publicznymi i przedsiębiorstwami oraz między przedsiębiorstwami. Z jej stosowania mogą być wykluczone:
- długi, które są przedmiotem postępowania upadłościowego prowadzonego przeciw dłużnikowi,
- postępowania mające na celu restrukturyzację długu,
- transakcje z konsumentami,
- odsetki związane z innymi płatnościami, na przykład z płatnościami wynikającymi z prawa czekowego i wekslowego lub z płatnościami w formie odszkodowań, łącznie z płatnościami towarzystw ubezpieczeniowych.
Transakcje między przedsiębiorstwami
W przypadku opóźnienia płatności wierzyciel jest uprawniony do odsetek pod warunkiem, że wypełnił swoje zobowiązania umowne i ustawowe oraz nie otrzymał należności w uzgodnionym terminie. Wierzyciel jest uprawniony do odsetek za opóźnienia w płatnościach od dnia następującego po dacie płatności lub terminie płatności określonych w umowie.
W transakcjach handlowych między przedsiębiorcami dyrektywa stanowi, że przy poszanowaniu swobody zawierania umów muszą oni opłacać faktury w terminie 60 dni, chyba że wyraźnie ustalono inaczej i jeśli inne warunki nie są rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.
Jeżeli umowa nie określa żadnego terminu płatności, wierzyciel ma prawo do odsetek w przypadku, gdy po upływie 30 dni kalendarzowych od daty otrzymania przez dłużnika faktury lub równoważnego wezwania do zapłaty wierzyciel nie otrzymał jeszcze należności.
Wierzyciel może ponadto uzyskać od dłużnika odszkodowanie za koszty odzyskiwania należności.
Polecamy: Kto musi rejestrować sprzedaż kasą fiskalną?
Polecamy: Co grozi za brak kasy fiskalnej?
Transakcje pomiędzy przedsiębiorstwa i organami publicznymi
W przypadku opóźnienia płatności, gdy dłużnikiem jest organ publiczny, wierzyciel jest uprawniony do odsetek pod warunkiem, że wypełnił swoje zobowiązania umowne i ustawowe oraz nie otrzymał należności w uzgodnionym terminie.
W przypadku gdy dłużnik jest organem publicznym, data otrzymania faktury nie powinna być przedmiotem porozumienia umownego. Termin płatności faktury nie może w szczególności przekraczać:
- 30 dni od daty otrzymania faktury,
- 30 dni od daty otrzymania towarów lub usług, jeżeli data otrzymania faktury nie jest pewna.
Państwa członkowskie mają pod pewnymi warunkami możliwość wydłużenia terminu do maksymalnie 60 dni.
Ustawowe odsetki za opóźnienia w płatnościach zostaną zwiększone do co najmniej 8 punktów procentowych powyżej stopy referencyjnej Europejskiego Banku Centralnego. Organy publiczne nie mogą ustalać niższych stawek odsetek za opóźnienia w płatności.
Nieuczciwe warunki umów i praktyki
Warunki umowy nie mają zastosowania, jeżeli wyrządzają szkodę wierzycielowi lub są nieuczciwe wobec wierzyciela, na przykład w przypadku gdy wykluczają wypłatę odsetek za zwłokę lub rekompensatę za koszty odzyskiwania należności.
Aby zapobiec tym nadużyciom, państwa członkowskie powinny zapewnić przejrzystość w zakresie praw i obowiązków związanych z niniejszą dyrektywą i są zobowiązane publikować stopy procentowe mające zastosowanie do odsetek ustawowych za opóźnienia w płatnościach.
Państwa członkowskie mogą również zachęcać do opracowywania kodeksów płatności ustalających terminy płatności.
Procedura odzyskiwania należności
Wierzyciel może wnieść pozew lub wniosek do sądu również w przypadku roszczeń bezspornych.
Przedsiębiorstwa są automatycznie uprawnione do domagania się zapłaty odsetek od zaległych płatności i mogą uzyskać minimalną stałą kwotę w wysokości 40 EUR na pokrycie kosztów odzyskania należności. Mogą również żądać zwrotu wszystkich pozostałych uzasadnionych kosztów odzyskania należności.
Zgodnie z dyrektywą 2011/7/UE ustawowe odsetki za zwłokę należy zwiększyć do co najmniej 8 punktów procentowych powyżej stopy referencyjnej Europejskiego Banku Centralnego. Władze publiczne nie mogą wyznaczyć stopy odsetek za zwłokę poniżej tego progu.
Państwa członkowskie mogą utrzymać lub wprowadzać w życie przepisy ustawowe i wykonawcze, które będą korzystniejsze dla wierzycieli niż przepisy dyrektywy.
Nowe środki są nieobowiązkowe dla przedsiębiorstw, ponieważ uzyskują one w ten sposób prawo do podjęcia działań, ale nie są do tego zobowiązane. W pewnych okolicznościach przedsiębiorstwo może być zainteresowane wydłużeniem terminu płatności o kilka dni lub tygodni, aby utrzymać dobre stosunki handlowe z konkretnym klientem. Nowe środki są jednak obowiązkowe dla władz publicznych, które powinny dawać przykład niezawodności i wydajności, dotrzymując zawartych umów.
Źródła:
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 16 lutego 2011 r. nr 2011/7/UE w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych.
Komisja Europejska