Nadanie klauzuli wykonalności w wypadku zmiany podmiotowej reguluje art. 788 k.p.c. Umożliwia on nadanie przez sąd klauzuli wykonalności, jeżeli uprawnienie lub obowiązek przeszły na inną osobę już po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub jeszcze w toku sprawy. Zmiana taka jednak wymaga potwierdzenia dokumentem urzędowym - w przypadku przekształcenia spółki np. odpisem z KRS, lub dokumentem prywatnym, ale z podpisem urzędowo poświadczonym. Jeżeli uprawnienie lub obowiązek przeszły na inną osobę przed rozpoczęciem sprawy, sąd nie ma podstaw do zastosowania art. 788 k.p.c. i nie nada zatem owej klauzuli na następcę prawnego.
Niektóre wydarzenia powodują, że zarówno w trakcie postępowania sądowego, jak i egzekucyjnego dochodzi do zmiany po stronie powoda, pozwanego, wierzyciela czy dłużnika. Taka zmiana ma miejsce, gdy np. spółka przekształca się w inną spółkę, jedna ze stron umiera, a w jej miejsce wstępują spadkobiercy, wierzyciel przenosi wierzytelność na osobę trzecią, a także, gdy osoba trzecia wstępuje na miejsce dłużnika.
Zobacz: Działalność gospodarcza: jak zabezpieczyć wierzytelność?
Wnioskodawca, powinien pamiętać o przygotowaniu odpowiednich dokumentów, stwierdzających nastąpienie zmiany podmiotowej w trakcie trwania sprawy bądź po powstaniu tytułu egzekucyjnego. Złożenie wniosku wiąże się również z koniecznością uiszczenia opłaty stałej, która wynosi 50 zł. Wówczas sąd jest zobligowany do nadania klauzuli wykonalności na rzecz lub przeciwko danej osobie fizycznej, prawnej (np. spółce), a także jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną.
Od początku zeszłego roku ustawodawca dał możliwość korzystania z elektronicznego postępowania upominawczego w przypadku nieskomplikowanych spraw. Konieczne stało się zatem uregulowanie kwestii nadania klauzuli wykonalności na następcę prawnego tytułowi egzekucyjnemu, który sąd wydał właśnie w tym postępowaniu.
Przede wszystkim należy zauważyć, że w takiej sytuacji sądem, który nada klauzulę jest sąd rejonowy właściwości ogólnej dłużnika (art. 781 § 12 k.p.c.). Wniosek powinien więc zostać skierowany w formie pisemnej, a nie jak jest to przyjęte w elektronicznym postępowaniu upominawczym, drogą elektroniczną. Należy do niego dołączyć dokument uzyskany z systemu teleinformatycznego. Na jego podstawie sędzia, bądź referendarz sądowy, dokonują weryfikacji istnienia i treści tytułu wykonawczego w systemie teleinformatycznym jeszcze przed rozpoznaniem wniosku. Oczywiście oprócz wspomnianego dokumentu, należy pamiętać o załączeniu dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym, z którego będzie wynikało przejście uprawnienia bądź obowiązku na inną osobę, a także o dokonaniu opłaty stałej od wniosku.
Zobacz serwis: Przedsiębiorca w sądzie
Przejście uprawnienia bądź obowiązku na następcę prawnego po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu powoduje, że podmiot, który chce skutecznie przeprowadzić egzekucję, powinien najpierw wystąpić do sądu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności na jego rzecz bądź przeciwko następcy prawnemu dłużnika.
Agnieszka Antoniak
aplikant radcowski