Pojawia się pytanie, czy te sprzeczne interesy wierzyciela i dłużnika są możliwe do pogodzenia? Okazuje się, że tak, a jednym ze sposobów jest wykorzystanie instytucji przewłaszczenia na zabezpieczenie. Nie zostało ono wprost uregulowane w Kodeksie cywilnym, aczkolwiek wiele jego przepisów znajduje zastosowanie do stosunku przewłaszczenia. Tej formie zabezpieczenia został poświęcony art. 101 Prawa bankowego oraz art. 101 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego.
Poznajmy mechanizm
Przewłaszczenie na zabezpieczenie jest umową, na mocy której przewłaszczający przenosi na wierzyciela własność oznaczonej rzeczy w celu zabezpieczenia określonej wierzytelności np. z tytułu sprzedaży z odroczonym terminem płatności. Równocześnie przedmiot przewłaszczenia przez cały czas obowiązywania umowy pozostaje w posiadaniu dłużnika. Taka konstrukcja przesądza o dużej przydatności przewłaszczenia. Daje bowiem wierzycielowi dogodne zabezpieczenie, zaś dłużnikowi umożliwia dalsze wykorzystywanie przedmiotu przewłaszczenia w procesie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.
Zobacz również serwis: Umowy
Kto jest kto ?
Umowa przewłaszczenia zawierana jest pomiędzy dającym zabezpieczenie, zwanym też przewłaszczającym, a wierzycielem określanym jako przyjmujący. Przewłaszczający jest z reguły dłużnikiem, aczkolwiek nie ma żadnych przeszkód, ażeby zabezpieczenia udzieliła osoba trzecia np. wspólnik zobowiązanej spółki, inna spółka w ramach grupy kapitałowej, czy członek rodziny dłużnika.
Zobacz również serwis: ABC windykacji
Wszystkie drogi prowadzą do celu
Przeniesienie własności rzeczy następuje z zastrzeżeniem warunku rozwiązującego lub zawieszającego. Ten pierwszy oznacza, iż czynność wywołuje skutki prawne od chwili dokonania, zaś nadejście zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek) powoduje ich ustanie. Z kolei zaś zastrzeżenie warunku zawieszającego powoduje, iż czynności prawna nie wywołuje od razu skutków prawnych lecz dopiero z chwilą jego ziszczenia się.
Można zastrzec warunek rozwiązujący
W przypadku zastrzeżenia warunku rozwiązującego przysporzenie na rzecz wierzyciela następuje w chwili zawarcia umowy. Odtąd wierzyciel wchodzi w prawa właściciela. Zwrotne przeniesienie własności następuje po spełnieniu przez dłużnika świadczenia na rzecz wierzyciela np. po zapłacie ceny sprzedaży. Z reguły dla osiągnięcia tego skutku w umowie przewłaszczenia zamieszcza się klauzulę, zgodnie z którą powrotne przeniesienie własności na rzecz przewłaszczającego następuje z mocy samej umowy (automatycznie) bez konieczności zawierania odrębnej umowy.