Dlaczego zatem przedsiębiorca, który zadłużył jedną firmę ma prawo założyć następną? Otóż dopóki nie zostanie orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez nieuczciwego dłużnika korzysta on z konstytucyjnej zasady wolności prowadzenia działalności gospodarczej.
Możliwość zainicjowania postępowania o orzeczenie przez sąd takiego zakazu jest jedną z metod walki z patologiami obrotu gospodarczego. Takiego oręża do walki z nieuczciwymi dłużnikami dostarczają wierzycielom przepisy Prawa upadłościowego i naprawczego.
Wniosek wierzyciela
Skutki orzeczenia zakazującego prowadzenia działalności określają przepisy. Osoba taka nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnić funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu.
Taki zakaz może zostać orzeczony na okres od trzech do dziesięciu lat na podstawie z art. 373 ust. 1 pkt 1 Prawa upadłościowego i naprawczego. Postępowanie w sprawie orzeczenia zakazu wszczyna się najczęściej na wniosek wierzyciela.
Zobacz również: Prawo upadłościowe i naprawcze
Za co grozi zakaz
Przesłanki stanowiące podstawę orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej zostały wyodrębnione w trzech grupach. Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej może być orzeczony w stosunku do osoby, która ze swojej winy:
- będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości albo
- po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg handlowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, do których wydania lub wskazania była zobowiązana z mocy ustawy, albo
- po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości, albo
- jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie.
W podobnej sytuacji znajduje się osoba, wobec której:
- już co najmniej raz ogłoszono upadłość, z umorzeniem jej długów po zakończeniu postępowania upadłościowego, albo
- ogłoszono upadłość nie dawniej niż pięć lat przed ponownym ogłoszeniem upadłości.
Nie może się czuć pewny także dłużnik będący osobą fizyczną, którego niewypłacalność jest następstwem jego celowego działania lub rażącego niedbalstwa. Zakaz można orzec również w stosunku do osób, które były uprawnione do reprezentowania osoby prawnej lub spółki handlowej niemającej osobowości prawnej oraz innych przedsiębiorców.
Zobacz również serwis: Windykacja
Komu można zakazać działalności
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej można orzec w stosunku do osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą oraz wspólników spółki cywilnej. W przypadku zaś przedsiębiorcy będącego osobą prawną (np. spółka akcyjna, spółdzielnia) lub jednostką organizacyjną nie będącą osobą prawną (np. spółka jawna, partnerska, komandytowa) omawiany zakaz może być orzeczony w stosunku do każdej osoby umocowanej do reprezentacji samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.
Zobacz również serwis: Spółki
Za osoby prawne działają organy, które mogą być jednoosobowe (np. dyrektor przedsiębiorstwa państwowego) lub kolegialne. W tych ostatnich czynności reprezentacji wykonują jego członkowie (np. członkowie zarządu). Jednostki organizacyjne nie będące osobami prawnymi natomiast co do zasady nie posiadają organów. W spółce jawnej osobą umocowaną do reprezentacji jest zatem każdy wspólnik, w spółce partnerskiej - partner lub członek zarządu, o ile został ustanowiony, zaś w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej – osobą taką jest komplementariusz.
Czym się kieruje sędzia
Przy orzekaniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej sąd bierze pod uwagę stopień winy (wina umyślna, wina nieumyślna) oraz skutki podejmowanych działań, w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.
Wniosek o orzeczenie zakazu należy złożyć do sądu upadłościowego prowadzącego postępowanie w stosunku do dłużnika. Jeżeli postępowania upadłościowego nie wszczęto albo oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe, orzeka sąd właściwy do rozpoznania sprawy o ogłoszenie upadłości.