Dotychczas prawo stanowiło, że spadkobiercy mogą odpowiadać za długi zmarłego, o których wcześniej nie wiedzieli. Głównym założeniem obowiązującej od niedzieli nowelizacji kodeksów: cywilnego i postępowania cywilnego jest, by - co do zasady - zamiast dziedziczyć spadek z wszystkimi długami zmarłego, spadkobierca odpowiadał za nie tylko do wysokości przejętego majątku. W języku prawniczym nazywa się to odpowiedzialnością "z dobrodziejstwem inwentarza".
Wcześniejsza zasada była natomiast taka, że jeśli spadkobierca nie złożył w ciągu sześciu miesięcy oświadczenia o odrzuceniu spadku albo innej formie jego przyjęcia, to wraz z majątkiem przejmował pełną, nieograniczoną odpowiedzialność za długi spadkowe - także te, o których np. wcześniej nie wiedział. Jest to tzw. proste przyjęcie spadku.
Zobacz serwis: Prawo dla firm
Po zmianie spadkobierca automatycznie będzie odpowiadał za długi zmarłego tylko do wysokości przejętego majątku. Natomiast żeby przejąć spadek wprost albo go odrzucić, trzeba będzie złożyć oświadczenie.
"Dzięki nowym przepisom +milczenie+ będzie się wiązało z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a więc odpowiedzialność za długi będzie ograniczona tylko do tzw. stanu czynnego spadku, czyli do wartości aktywów spadku. Jeżeli więc na przykład wartość stanu czynnego spadku wynosi 50 tys. zł, a dług jest równy kwocie 100 tys. zł, to wierzyciel będzie mógł domagać się zapłaty jedynie 50 tys. zł" - wskazał resort sprawiedliwości wyjaśniając istotę zmiany.
Nowe przepisy mają chronić potencjalnych spadkobierców przed ponoszeniem pełnej odpowiedzialności za długi spadkowe. "Przepisy, które weszły w życie, wyjątek przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza zamieniły w regułę, która chroni spadkobierców przed obciążeniem nie swoimi długami, których istnienia niejednokrotnie nie są świadomi" - zaznaczyła Małgorzata Rakoca z Krajowej Rady Notarialnej.
Ponadto w ustawie zapisano też m.in. zmianę zasad ustalania stanu majątku spadkowego - co ma podstawowe znaczenie w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Dotychczas majątek ten ustalał komornik sądowy, sporządzając spis inwentarza, co dla spadkobierców oznaczało nawet kilkutysięczne koszty, ponieważ komornik korzysta z usług rzeczoznawców. Nowa ustawa stanowi, że spadkobiercy sami będą mogli składać - w sądzie lub u notariusza - wykaz inwentarza, według wzoru ustalonego przez ministra sprawiedliwości.
"Wykaz inwentarza będzie można sporządzić samodzielnie na formularzu dostępnym w sądach rejonowych, sądach okręgowych i ich wydziałach zamiejscowych oraz na stronach internetowych tych sądów, albo u notariusza, który przygotuje protokół w formie aktu notarialnego" - zaznaczyła Rakoca. Dodała, że jeżeli spadkobierca wybierze formę wykazu inwentarza w postaci protokołu notarialnego, to notariusz prześle ten protokół do sądu, który na stronie internetowej umieści ogłoszenie o złożeniu wykazu inwentarza. "Za sporządzenie wykazu inwentarza notariusz pobierze wynagrodzenie w wysokości 200 zł powiększone o 23 proc. podatku VAT" - zaznaczyła.
Zobacz serwis: Zarządzanie
Jak podkreśliło MS, jeśli po złożeniu wykazu inwentarza ujawnią się składniki majątku lub zobowiązania spadkowe nieumieszczone w wykazie, będzie istniał obowiązek uzupełnienia wykazu.
Ustawę uchwalono w marcu, została podpisana przez prezydenta na początku kwietnia. Półroczny okres vacatio legis miał dać czas wierzycielom, w tym instytucjom finansowym i bankom, na przygotowanie się do zmiany.
Źródło: PAP