Saldo na plus ale drugi kwartał słabszy od pierwszego
W pierwszych ośmiu miesiącach 2021 roku wartość obrotów zarówno po stronie eksportu, jak i importu w porównaniu do tego samego okresu roku poprzedniego wzrosła w PLN odpowiednio o 25,9 proc. i 29,2 proc. Biorąc pod uwagę spadek wartości polskiej waluty przyrost wartości eksportu mierzony w euro był nieco niższy, ale i tak wysoki i wynosił 21,8 proc., a wartości importu o 24,9 proc. Wartość eksportu to 829,5 mld PLN (182,5 mld euro), a importu 821,2 mld PLN (180,7 mld euro). Saldo obrotów handlu zagranicznego spadło jednak z 10,9 mld PLN zarejestrowanych w pierwszym kwartale 2021 r. do 8,3 mld PLN za osiem miesięcy 2021 r., i jest dodatnie w obrotach z krajami wysoko uprzemysłowionymi (42,6 mld euro), a nadal ujemne w obrotach z krajami rozwijającymi się (37,4 mld euro) i krajami Europy Środkowo-Wschodniej (3,7 mld euro).
Gospodarka Niemiec głównym partnerem Polski
Głównymi partnerami polskich podmiotów gospodarczych zarówno w eksporcie jak i imporcie są kraje wysoko uprzemysłowione, w tym głównie kraje strefy euro, których udział w eksporcie ogółem utrzymuje się na poziomie 59,0 proc., a w imporcie 45,6 proc. Od lat utrzymuje się stabilna i dominująca pozycja rynku niemieckiego zarówno w eksporcie jak i imporcie. W omawianym okresie w porównaniu do tego samego okresu roku poprzedniego udział rynku niemieckiego w eksporcie ogółem utrzymał się na poziomie 28,8 proc. (52,5 mld euro). Natomiast w imporcie ogółem udział Niemiec spadł o nieznaczne 0,4 pp i wynosił 21,3 proc. licząc wartość importu według kraju pochodzenia towarów (38,4 mld euro) i 27,6 proc. (spadek o 0,6 pp) licząc według kraju wysyłki (48,1 mld euro) – co wskazuje, że przez Niemcy dokonywany jest do Polski reeksport towarów z innych krajów, wart 9,7 mld euro.
Utrzymuje się wysoka koncentracja zarówno eksportu, jak i importu. Eksport do dziesięciu najważniejszych krajów (Niemiec, Czech, Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch, Holandii, Rosji, Szwecji, Stanów Zjednoczonych i Hiszpanii) stanowił łącznie 65,1 proc. eksportu ogółem. Warto odnotować, że pomimo Brexitu udział Wielkiej Brytanii w polskim eksporcie był wysoki – (9,2 mld euro i czwarta pozycja na liście odbiorców polskich towarów). Z kolei import z dziesięciu największych dostawców zagranicznych (Niemiec, Chin, Rosji, Włoch, Holandii, Francji, Czech, Stanów Zjednoczonych, Belgii i Korei Południowej) stanowił łącznie 64,7 proc. importu ogółem.
Brexit - spadek obrotów z Wielką Brytanią
Na uwagę zasługuje spadek obrotów w imporcie z Wielkiej Brytanii (efekt Brexitu), której nie ma na liście dziesięciu największych dostawców zagranicznych na polski rynek, a wartość importu z tego kraju jest o 1,3 mld euro mniejsza od importu z Korei Południowej, zamykającej listę dziesięciu największych importerów.
Struktura towarowa obrotów Polski jest charakterystyczna dla gospodarki wysoko rozwiniętej Przeważają wyroby wysoko przetworzone: maszyny, urządzenia i środki transportu, jednak są to produkty raczej średnio niskiej i średnio wysokiej techniki, z niskim udziałem produktów o zawartości wysokiej techniki (tak wynika z badań przeprowadzonych przez Chojnę i Marczewskiego – 30 lat polskiego eksportu, INE PAN). Ważną grupę w eksporcie polskim stanowią: żywność i zwierzęta żywe oraz chemikalia. Łącznie te wszystkie grupy towarowe stanowią 93,5 proc. eksportu ogółem.
Podobna jest struktura towarowa importu – pięć najważniejszych grup to maszyny, urządzenia i środki transportu, towary przemysłowe sklasyfikowane głównie według surowca, chemikalia i produkty pokrewne, różne wyroby przemysłowe, żywność i zwierzęta żywe oraz paliwa mineralne (łącznie 94,1 proc. ogółu importu).
Korzystne wyniki obrotów w handlu zagranicznym zawdzięczamy powstaniu silnego sektora prywatnego, na który w niemal równych proporcjach składają się przedsiębiorstwa z kapitałem krajowym i przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego, które przez lata transformacji wypracowały sobie kanały dystrybucji i krąg stałych odbiorców, z roku na rok poszerzany. Wyzwaniem dla przedsiębiorstw eksportujących będzie dążenie do poprawy struktury przedmiotowej eksportu w kierunku towarów o wyższej zawartości nowoczesnej myśli technologicznej, co będzie szczególnie ważne wobec planów inwestycji w nowoczesne sektory gospodarki w krajach Unii Europejskiej, zawartych a Planie Odbudowy po pandemii. Wyzwaniem będzie również zintensyfikowanie obrotów z krajami rozwijającymi się.