Celem niniejszej regulacji, zgodnie z uzasadnieniem jej projektu, ma być polepszenie jakości diety przez ograniczenie spożycia słodkich napojów, a w efekcie poprawa zdrowia konsumentów, zwalczanie nadwagi i otyłości w społeczeństwie oraz innych chorób cywilizacyjnych, zwłaszcza chorób układu krążenia. Nowa danina obejmie przede wszystkim napoje bezalkoholowe, alkoholowe, soki oraz syropy zawierające określone substancje słodzące, z wyjątkiem substancji występujących w nich naturalnie.
Opłacie podlegać będzie wprowadzanie na rynek krajowy słodkich napojów, przez co należy rozumieć określone w ustawie formy sprzedaży. Zakres przedmiotowy omawianej daniny nie obejmuje zatem bezpośrednio samej ich produkcji czy sprowadzania na terytorium kraju. Opłata ma przede wszystkim dotyczyć obrotu hurtowego, czyli dostawy napojów do pierwszego punktu sprzedaży detalicznej. Wówczas nie jest już ona uiszczana przy późniejszym etapie zbycia towarów na rzecz finalnych konsumentów.
Niemniej jednak, w ściśle określonych przypadkach, opłatą objęty zostanie również obrót niehurtowy. Chodzi o przypadki, w których należność mogłaby zostać niepobrana według wyżej określonej reguły, tj. na etapie dostarczania produktów sprzedawcy detalicznemu. W efekcie obciążona opłatą będzie także sprzedaż detaliczna, tzn. odpłatne zbywanie towarów konsumentom w Polsce, dokonywana przez producentów, importerów, podmioty nabywające napoje w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz zamawiających (podmioty zamawiające produkcję napoju o wskazanym składzie).
Natomiast w przypadku sprzedaży produktów podmiotowi prowadzącemu zarówno sprzedaż detaliczną, jak i hurtową, daninę odprowadza się od wszystkich sprzedanych napojów objętych opłatą.
Zobowiązanymi do uiszczenia opłaty będą osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej dokonujące powyższych czynności. Obowiązek jej zapłaty powstanie z dniem wprowadzenia produktu na rynek krajowy.
Ustawa enumeratywnie wymienia produkty, których wprowadzanie na rynek krajowy nie będzie podlegało opłacie cukrowej. W katalogu wyłączeń znalazły się m.in. napoje będące wyrobami medycznymi, suplementami diety, żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego, preparatami do żywienia niemowląt, wyroby na bazie mleka oraz (pod pewnymi warunkami) soki naturalne.
Opłata składać się będzie z części stałej i zmiennej, a jej wysokości ustalana będzie w zależności od pojemności napoju i zawartości substancji słodzących (zwłaszcza cukrów), przy czym nie będzie ona mogła przekroczyć kwoty 1,20 zł w przeliczeniu na 1 litr napoju. Podmioty obowiązane do uiszczenia opłaty będą musiały składać elektronicznie deklarację zawierającą stosowne informacje oraz dokonywać samoobliczenia i wpłaty należności w terminie do 25. dnia następnego miesiąca na rachunek właściwego, ze względu na miejsce siedziby lub zamieszkania, urzędu skarbowego. Za niedokonanie płatności w terminie przewidziano sankcję w postaci dodatkowej opłaty w wysokości 50% kwoty należnej opłaty.
Opłata oraz dodatkowa opłata stanowić mają niemal w całości przychód Narodowego Funduszu Zdrowia. Jedynie w niewielkiej części wpływy z tego tytułu zasilą budżet państwa. Pozyskane środki NFZ przeznaczy na działania o charakterze edukacyjnym i profilaktycznym oraz na świadczenia opieki zdrowotnej związane z utrzymaniem i poprawą stanu zdrowia świadczeniobiorców. Dotyczyć to będzie przede wszystkim chorób związanych w szczególności z nadwagą i otyłością, a rozwiniętych na tle niewłaściwych wyborów i zachowań zdrowotnych.
Jakkolwiek wprowadzenie rozwiązań umożliwiających realizację wskazanego celu nowelizacji wydaje się słuszne, to trudno oprzeć się wrażeniu, że opłata cukrowa stanowić będzie nowe obciążenie podatkowe, którego skuteczność na dodatek nie została potwierdzona. Stwierdzenie to wynika chociażby z faktu, że ustawodawca uchwalając nowe przepisy nie uwzględnił uwag i wątpliwości zgłaszanych przez organizacje branżowe i związkowe oraz proponowanych, alternatywnych rozwiązań w tym zakresie. Nie ulega natomiast wątpliwości, iż faktyczny ciężar daniny zostanie przerzucony na konsumentów.
Źródło:
- ustawa z dnia 14 lutego 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów (Dz. U. z 2020 r., poz. 1492),
- uzasadnienie do rządowego projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów (druk sejmowy nr 210).
Jakub Kittler, młodszy konsultant podatkowy, Business Tax Professionals sp. z o.o. sp. k.
Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Polecamy: INFORLEX Biznes