31 grudnia 2011 r. przestały obowiązywać przepisy antykryzysowe zawarte w ustawie z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (DzU nr 125, poz. 1035 - zwanej dalej ustawą).
Regulacje ułatwiające funkcjonowanie pracodawców w dobie kryzysu gospodarczego przewidywały m.in. możliwość wielokrotnego zawierania umów na czas określony z tym samym pracownikiem. Ponieważ na czas obowiązywania ustawy antykryzysowej zostało zawieszone stosowanie przepisu art. 251 k.p., zawarcie trzeciej umowy na czas określony nie powodowało zatrudnienia pracownika na czas nieokreślony, ale łączny okres zatrudnienia na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony między tymi samymi stronami stosunku pracy nie mógł przekraczać 24 miesięcy. W tym przypadku ustawodawca określił, że za kolejną umowę na czas określony uważa się umowę zawartą przed upływem 3 miesięcy od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy zawartej na czas określony.
Niemniej jednak pracodawcy muszą pamiętać, że od 1 stycznia 2012 r. zaczyna obowiązywać art. 251 k.p. stanowiący o tym, że trzecia umowa zawarta na czas określony z tym samym pracownikiem z mocy prawa przekształca się w umowę zawartą na czas nieokreślony, jeżeli przerwy między kolejnymi umowami nie przekraczają 1 miesiąca. Należy również przypomnieć, że mechanizm ten nie dotyczy umów o pracę zawartych na czas określony w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, a także zawartych w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie.
W okresie przejściowym pewne kłopoty może stwarzać regulacja zawarta w przepisach art. 34 i 35 ustawy antykryzysowej. Ustawodawca zawarł w nich zasadę, na podstawie której do umów zawartych na czas określony trwających 1 stycznia 2012 r. stosuje się art. 251 k.p. Nie określa natomiast zasady obliczania ciągu trzech umów, o którym mowa w art. 251 k.p. Taki zapis powoduje niemożność stwierdzenia, czy umowa zawarta w okresie obowiązywania ustawy, a kończąca się po 1 stycznia 2012 r. jest pierwszą umową z cyklu czy kolejną.
W związku z problemami interpretacyjnymi MPiPS opublikowało wyjaśnienia, w których stoi na stanowisku, że każda trwająca 1 stycznia 2012 r. umowa o pracę zawarta na czas określony będzie traktowana jako pierwsza umowa. Po upływie okresu obowiązywania takiej umowy będzie można podpisać z pracownikiem jeszcze tylko jedną umowę na czas określony, natomiast trzecia przekształci się w umowę zawartą na czas nieokreślony. Innymi słowy, wszystkie umowy terminowe, które zaczęły się i skończyły w okresie obowiązywania ustawy, a także zaczęły i skończyły przed datą wejścia w życie ustawy antykryzysowej, pozostają obojętne w zakresie skutków przewidzianych w art. 251 k.p.
W odniesieniu do umów zawartych przed dniem rozpoczęcia obowiązywania ustawy antykryzysowej, których termin końcowy upływa po 31 grudnia 2011 r., należy przyjąć, że ulegają one rozwiązaniu z upływem czasu, na jaki były zawarte, niezależnie od tego, czy przekraczają okres 24 miesięcy. Jednak do takiej umowy należy stosować przepis zawarty w art. 251 k.p., tzn. jeżeli jest to druga umowa na czas określony, to następna powinna być zawarta na czas nieokreślony.
Paweł Łukaszuk