Zgodnie z projektem, od 1 stycznia przyszłego roku wzrośnie o 1 pkt proc. VAT. Podwyżka będzie obowiązywała do końca grudnia 2013 r. Z uwagi na wygasającą tzw. derogację unijną, dotyczącą stosowania 3-proc. stawki na żywność nieprzetworzoną i 0-proc. na książki i czasopisma specjalistyczne, wprowadzona zostanie 5-proc. stawka na te towary. W efekcie od 1 stycznia 2011 r. obowiązywać będą trzy nowe stawki VAT: 5 proc., 8 proc. i 23 proc.
Zmiana stawek spowoduje np. zmianę cenników usług telekomunikacyjnych, co może rodzić problemy dla firm z tego sektora. Zgodnie z Prawem telekomunikacyjnym, muszą oni indywidualnie, z miesięcznym wyprzedzeniem informować abonenta o każdej zmianie w cenniku. Podwyżka VAT skutkowałaby koniecznością wysłania do klientów wielu ton papieru z zawiadomieniami o zmianach. Tylko TP musiałaby wysłać ok. 7 mln nowych cenników, z których każdy ma po 300 stron.
Zgodnie z przyjętą przez komisję poprawką, złożoną przez posłów PO, zmiana stawki VAT nie będzie skutkować obowiązkiem indywidualnego poinformowania o zmianie cennika lub warunków umowy. Firmy będą jednak zobowiązane do podania takiej informacji do publicznej wiadomości.
Inna wprowadzona przez komisję poprawka posłów PO umożliwi sprzedaż, do końca lutego 2011 r., wyrobów tytoniowych w cenie wyższej niż nadrukowana na opakowaniu maksymalna cena, nie uwzględniająca podwyżki VAT. Zgodnie z ustawą o akcyzie sprzedaż papierosów powyżej ceny maksymalnej grozi koniecznością zapłaty karnej akcyzy. MF zgodziło się jednak, by sprzedawcom dać dwa miesiące na dostosowanie oferty do zmiany przepisów.
Kolejna poprawka pozwoli uniknąć sytuacji, w której wyższą stawkę trzeba by zapłacić za niektóre usługi, np. komunalne czy telekomunikacyjne, świadczone jeszcze w 2010 r., przed podwyżką VAT. Chodzi o usługi wykonywane w sposób ciągły, w przypadku których okres rozliczeniowy nie pokrywa się z terminem miesięcznym. Zgodnie z poprawką dla części usługi świadczonej przed zmiana stawki będzie miała zastosowanie stara stawka, a dla części usługi wykonywanej po 1 stycznia 2011 r.
MF tłumaczy w uzasadnieniu do projektu, że niezbędne jest podjęcie kroków w celu zahamowania szybkiego wzrostu długu publicznego w Polsce - niesie on bowiem ryzyko destabilizacji finansów publicznych oraz przekroczenia przez dług drugiego progu ostrożnościowego (55 proc. PKB) w 2011 roku.
Oprócz zmian w VAT projekt przewiduje także likwidację obniżonych stawek akcyzy dla paliw silnikowych zawierających powyżej 2 proc. biokomponentów oraz tzw. biokomponentów stanowiących samoistne paliwa. Zasiłek pogrzebowy ma zostać obniżony do 4 tys. zł, z obecnych 6395,7 zł. Przewidziane jest też wprowadzenie ulg dla studentów na przejazdy koleją i autobusami w wysokości 49 proc. i 51 proc. Rozwiązania te będą kosztować budżet 75 mln zł rocznie.
Dokument mówi, że wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe zostaną utrzymane na poziomie 2008 r. Na wrzesień 2011 r. resort finansów zaplanował podwyżkę wynagrodzeń dla nauczycieli. Projekt zawiera przepis przejściowy, który ma regulować zasady podwyższania wynagrodzeń dla nauczycieli w 2011 r.