Pracownicy spółek w ramach programów motywacyjnych otrzymują nieodpłatnie opcje na zakup akcji w przyszłości po umówionej cenie. Niektóre podmioty na rynku finansowym do czasu upublicznienia akcji oferują posiadaczom akcji możliwość uzyskania gotówki przed sprzedażą akcji, czyli wcześniej niż zostaną dopuszczone do obrotu na giełdzie. W wyniku zawarcia umowy przedwstępnej posiadacze akcji otrzymują zaliczkę.
Zdaniem Andrzeja Dmowskiego, dyrektora departamentu Doradztwa Podatkowego BDO, nieodpłatnie przyznana opcja na akcje dla pracowników nie podlega opodatkowaniu u osoby fizycznej ani jako przychód ze stosunku pracy, ani jako zysk kapitałowy. Podobnie jeśli chodzi o objęcie akcji - określa to art. 24 ust. 11 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Dopiero uzyskany ze sprzedaży akcji dochód podlega opodatkowaniu jako zysk kapitałowy.
Zaliczka (zadatek) przekazana na poczet późniejszego rozliczenia transakcji sprzedaży akcji u osób prowadzących działalność gospodarczą nie stanowi też przychodu podlegającego opodatkowaniu. Dopiero na moment zaliczenia tej zaliczki (zadatku) na poczet rozliczenia transakcji powstaje przychód podatkowy.
Jednak w przypadku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT, obowiązuje zasada memoriałowego rozpoznania przychodu - przychodem jest wartość należna niezależnie, czy została faktycznie otrzymana. W przypadku opodatkowania zysków kapitałowych nie ma przepisu wyłączającego wartość zaliczki (zadatku) z przychodu podatkowego. Zaliczka (zadatek) ma jednak charakter zwrotny.
Andrzej Dmowski wskazuje, że z uwagi na brak szczególnego przepisu w ustawie o PIT, w zakresie opodatkowania zysków kapitałowych - dotyczącego wyłączenia zaliczki z przychodów, organy podatkowe mogą uznać, że zaliczka czy przedpłata na poczet późniejszej sprzedaży akcji powodują powstanie przychodu podatkowego w momencie ich przekazania.
Przemysław Molik
przemyslaw.molik@infor.pl