Orzeczenie
Krystyna i Wiesław R. po kilkunastu latach małżeństwa uzyskali rozwód. W trakcie małżeństwa Wiesław R. nabył 1957 udziałów w T. spółce z o.o. z dorobku wspólnego. W 2005 roku mąż darował żonie 180 udziałów. Po rozwodzie Krystyna R. wniosła sprawę o podział majątku wspólnego.
Sąd I instancji wydał postanowienie wstępne, w którym stwierdził, że w skład majątku wspólnego wchodzą wierzytelności na majątku osobistym Wiesława R. równe wartości rynkowej 1777 udziałów i wierzytelność na majątku osobistym Krystyny R. równa wartości rynkowej 180 udziałów. Uznał, że nabyte przez Wiesława R. udziały są prawami korporacyjnymi i prawo rodzinne nie może o nich decydować. Powołał się na orzeczenie Sądu Najwyższego z 5 października 2005 r. (IV CK 99/05) stwierdzające, że udziały mogą wejść do majątku wspólnego, gdy małżonkowie zawrą takie porozumienie. Od tego postanowienia obie strony wniosły apelacje. Gdy sąd II instancji oddalił apelację wnioskodawczyni, wniosła skargę kasacyjną. Twierdziła, że w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym nie ma przepisu, który mówi, że ze środków wspólnych można tworzyć majątek, który przypadnie tylko jednemu małżonkowi. Dlatego zdaniem skarżącej zostały naruszone przepisy k.r. i o.
Sąd Najwyższy uwzględnił skargę. W ustnym uzasadnieniu podkreślił, że nie podziela poglądu wyrażonego w powołanym wyżej orzeczeniu SN. Podziela pogląd wyrażony przez SN w wyroku z 21 stycznia 2009 r. (II CSK 446/08), w którym stwierdzono, że wejście do majątku wspólnego jest ustawową konsekwencją nabycia określonego składnika majątkowego ze środków z majątku wspólnego w czasie trwania wspólności ustawowej (art. 31 par. 1 k.r. i o.), Należy bowiem rozdzielić stosunki między wspólnikami a spółką od stosunków między współmałżonkami. Prawo handlowe nie może w to ingerować. Prawa w spółce ma wykonywać jeden z małżonków, ale prawa majątkowe do udziałów przysługują obojgu. Sąd apelacyjny musi do sprawy powrócić, przyjmując zasadę, że w skład majątku wspólnego wchodzą udziały w spółce nabyte z majątku wspólnego, choćby należały do jednego z małżonków.
Sygn. akt II CSK 273//09
Ustrój majątkowy
Z art. 31 par. 1 k.r. i o. wynika, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).
Marta Pionkowska
marta.pionkowska@infor.pl