W ramach ostatniej, kompleksowej nowelizacji Ordynacji podatkowej zmianie uległy zasady odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe innych podmiotów. Interesujące zmiany dotyczą ograniczenia odpowiedzialności wspólników spółek osobowych za długi spółki oraz dzierżawcy nieruchomości. Nowe rozwiązania zostały wprowadzone ustawą z 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 209, poz. 1318) i zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2009 r.
Odpowiedzialność wspólnika
Ordynacja podatkowa szczegółowo wymienia i opisuje: kto i kiedy odpowiada za cudze długi podatkowe. Jedną z takich kategorii są wspólnicy. Zgodnie z przepisami odpowiedzialność ta ciąży m.in. na wspólniku spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariuszu spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej. Wszystkie te osoby odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki. Do końca 2008 roku zakres odpowiedzialności wspólnika obejmował dodatkowo zaległości podatkowe wspólników, wynikające z działalności spółki. Należy wskazać też na zmianę przepisów określających zakres tej odpowiedzialności w odniesieniu do byłych wspólników. Przed zmianą przepisów były wspólnik odpowiadał za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań powstałych w okresie, gdy był on wspólnikiem. Obecnie były wspólnik odpowiada za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem, a także za zaległości wymienione w art. 52 Ordynacji powstałe w czasie, gdy był on wspólnikiem. Bez zmian pozostała zaś zasada, że za zobowiązania podatkowe powstałe, na podstawie odrębnych przepisów, po rozwiązaniu spółki odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki.
Należy przypomnieć, że w art. 52 Ordynacji podatkowej, do której odwołuje się przepis określający zakres odpowiedzialności byłego wspólnika, wymieniono m.in. nienależnie zwróconą lub zawyżoną nadpłatę, zawyżony czy nienależny zwrot podatku, wynagrodzenie płatników lub inkasentów pobrane nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej.
Powiązania rodzinne i kapitałowe
Zmianą, na jaką warto zwrócić uwagę, jest też uściślenie podstaw odpowiedzialności dzierżawcy oraz użytkownika nieruchomości. Tak jak poprzednio, również obecnie dzierżawca lub użytkownik nieruchomości odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem będącym właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub posiadaczem samoistnym nieruchomości. Odpowiedzialność dotyczy zaległości podatkowych z tytułu zobowiązań wynikających z opodatkowania nieruchomości, powstałych podczas trwania dzierżawy lub użytkowania.
Od 1 stycznia 2009 r. ustawodawca uściślił jednak, kiedy można zastosować sankcję w postaci przeniesienia odpowiedzialności za długi właściciela nieruchomości. Obecnie będzie to możliwe jedynie wtedy, gdy między dzierżawcą lub użytkownikiem a podatnikiem istnieją powiązania o charakterze rodzinnym, kapitałowym lub majątkowym w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym albo wynikające ze stosunku pracy.
Tak jak poprzednio dzierżawca lub użytkownik nieruchomości nie odpowiada jednak za:
• podatki niepobrane oraz pobrane, a niewpłacone przez płatników lub inkasentów,
• odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych,
• niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług oraz za oprocentowanie tych zaliczek,
• koszty postępowania egzekucyjnego.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ W SPÓŁCE KAPITAŁOWEJ
Modyfikacji od 1 stycznia 2009 r. uległ też zakres odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych. Do końca 2008 roku odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej oraz spółek w organizacji obejmowała zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Obecnie odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 Ordynacji podatkowej powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.
POWIĄZANIA RODZINNE
Pod pojęciem powiązań rodzinnych rozumie się:
• małżeństwo
• pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia.
Aleksandra Tarka
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 114 a, 115 i 116 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm).