Ustawa o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw, uchwalona przez Sejm 21 listopada 2008 r. i przekazana do Senatu, wprowadza zasady, które będą obowiązywały wszystkie organy kontroli prowadzące inspekcje w firmach.
Najbardziej korzystne dla przedsiębiorców zmiany dotyczyć będą ograniczenia łącznego czasu prowadzenia wszystkich kontroli w firmie, prowadzenia inspekcji na legitymacje bez okazania upoważnienia do wykonania czynności kontrolnych, wniesienia skutecznego sprzeciwu, gdy inspektor będzie działał niezgodnie z przepisami, oraz zakazu wykorzystania przeciwko przedsiębiorcy dowodów zebranych z naruszeniem przepisów.
Kontrole będą krótsze
Nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ograniczy czas trwania kontroli w firmach.
Jest to korzystne rozwiązanie szczególnie dla małych i makroprzedsiębiorców, dla których prowadzenie inspekcji często stanowi duże utrudnienie dla prowadzonej działalności w firmie. Wprowadzony został limit czasu trwania wszystkich kontroli tego samego organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym. Nie może on przekraczać: 12 dni roboczych w firmach mikroprzedsiębiorców i 18 dni roboczych w firmach małych przedsiębiorców. Natomiast przekroczenie takiego limitu musi zostać przez organ kontrolny uzasadnione na piśmie i będzie dopuszczalne tylko, w razie gdy zostało spowodowane przyczynami niezależnymi od inspekcji.
O kontroli trzeba uprzedzać
Nowością jest także zmiana przedmiotu kontroli. Inspektor będzie sprawdzał, czy działalność przedsiębiorcy jest zgodna z prawem, natomiast nie może kontrolować osoby przedsiębiorcy.
Powinien również okazać dokumenty określające zakres prowadzonej kontroli.
Natomiast nie może rozpocząć kontroli, mając nadzieję, że dopiero podczas wykonywania jej dopatrzy się pewnych nieprawidłowości, które zarzuci właścicielowi firmy.
Będzie musiał również zawiadomić przedsiębiorcę, co najmniej na siedem dni naprzód o tym, że zostanie on skontrolowany, a potem pouczyć go o prawach i obowiązkach podczas kontroli. Brak takiego powiadomienia będzie traktowany jako naruszenie zasad kontroli.
Zostanie też ograniczona możliwość prowadzenia kontroli tylko po okazaniu legitymacji służbowej bez przedstawienia przedsiębiorcy upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.
Taki sposób prowadzenia inspekcji będzie dopuszczony tylko w razie potrzeby dla zapobieżenia przestępstwu, wykroczeniu, przestępstwu lub wykroczeniu skarbowemu, zabezpieczeniu dowodów świadczących o tym, że zostały popełnione, bądź gdy uzasadnia go bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia albo środowiska naturalnego.
Gdyby czynności kontrolne przekroczyły zakres kontroli określony w upoważnieniu lub były przeprowadzone bez upoważnienia, a przedsiębiorca poniósł szkodę, to wówczas będzie miał prawo wystąpić o odszkodowanie. W dodatku dowody uzyskane podczas takiej kontroli nie będą mogły zostać wykorzystane przeciw przedsiębiorcy w postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karnym-skarbowym.
Sprzeciw przedsiębiorcy
Zdarza się, że inspektor narusza przepisy podczas kontroli, na przykład prowadzi ją za długo albo wszczyna ją, wówczas gdy w firmie jest już prowadzona inna kontrola.
Przedsiębiorca może wówczas zgłosić sprzeciw wobec inspekcji i w ten sposób wstrzymać czynności kontrolne aż do czasu rozpatrzenia jego skargi. Natomiast w razie wniesienia zażalenia na sposób rozpoznania sprzeciwu wstrzymanie czynności kontrolnych następuje aż do czasu jego rozpatrzenia (zazwyczaj czas rozpatrzenia sprzeciwu wynosi trzy dni robocze).
W czasie wstrzymania czynności kontrolnych inspektorzy będą mogli jednak zabezpieczyć dowody mające związek z zakresem kontroli, na przykład: dokumenty, informacje, próbki, wyroby oraz inne nośniki informacji, aby przedsiębiorca nie zlikwidował tych, które świadczą przeciwko niemu.
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ
malgorzata.piasecka@infor.pl