ZMIANA PRAWA
Podatnikowi, który nieprawidłowo rozliczy VAT, urząd skarbowy ma prawo określić w decyzji prawidłową kwotę podatku i dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30-proc. kwoty zaniżenia lub zawyżenia. To ogólna, 30-proc. sankcja VAT.
Już za dwa tygodnie - bo 1 grudnia - z przepisów ustawy o VAT zniknie ta sankcja. Do tego dnia fiskus ma prawo wymierzać tę karę podatnikom. Jest jednak sposób, aby jej uniknąć. Wystarczy, że podatnik, który przed 1 grudnia otrzyma decyzję z wymierzoną 30-proc. sankcją, odwoła się od niej. Nowelizacja ustawy o VAT zakłada bowiem, że nowe przepisy - czyli te, które zlikwidują zobowiązanie sankcyjne - będą miały zastosowanie również do postępowań wszczętych przed 1 grudnia, ale niezakończonych decyzją ostateczną przed tą datą.
Statystyka fiskusa
Do Gazety Prawnej docierają sygnały, że urzędy skarbowe pracują jak w ukropie, aby przed 1 grudnia wydać jak najwięcej decyzji z orzeczoną sankcją VAT.
- Urzędy skarbowe w pośpiechu przeprowadzają postępowania w zakresie 30-proc. zobowiązania VAT. Wszystko po to, aby przed znowelizowaniem przepisów ukarać jak najwięcej podatników - mówi jeden z pełnomocników uczestniczący w takiej sprawie.
Postanowiliśmy więc sprawdzić, jak w izbach skarbowych wyglądają statystyki w tym zakresie. Dane zebrane przez izby nie potwierdzają doniesień naszych czytelników.
Dorota Spyra-Maslinkow z Izby Skarbowej w Gdańsku podaje, że w województwie pomorskim liczba decyzji wymiarowych w VAT, którymi urzędy skarbowe nałożyły na podatników 30-proc. sankcję, wyniosła w 2008 roku 425, a w 2007 roku - 1681. Podobnie jest w innych regionach kraju.
W województwie zachodniopomorskim przeprowadzono w 2008 roku 275 postępowań w zakresie sankcji VAT, w 2007 roku - 299; w woj. podlaskim w 2008 roku - 57, a w 2007 roku - 80; w woj. warmińsko-mazurskim w 2008 roku - 104, a w 2007 roku - 124; w woj. świętokrzyskim były to odpowiednio liczby 132 dla 2008 roku i 136 dla 2007 roku; w woj. mazowieckim w 2008 roku wydano 579 decyzji, a w 2007 roku - 863 decyzje; w województwie łódzkim urzędy w 2008 roku wydały 502 decyzje ustalające 30-proc. dodatkowe zobowiązanie VAT, podczas gdy w 2007 roku były to 1884 decyzje; w województwie opolskim w 2008 roku wydano 211 takich decyzji, a w 2007 roku - 341; w kujawsko-pomorskim w 2008 roku przeprowadzono 333 postępowania, a 2007 roku - 786; w woj. małopolskim w 2008 roku wydano 718 decyzji, a w 2007 roku - 939 takich dokumentów.
Wszystko dzięki TK
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 września 2007 r. (sygn. akt P 43/06) sprawił, że ustawodawca postanowił wyeliminować 30-proc. sankcję w VAT z obrotu prawnego i uchylić art. 109 ust. 4-8 ustawy wobec wszystkich podatników, nie tylko osób fizycznych. Na ten aspekt zwraca uwagę Marek Kamiński, doradca podatkowy, starszy menedżer w ITA Doradztwo Podatkowe, który wyjaśnia, że zmiany w ustawie o VAT obejmą postępowania wszczęte i niezakończone decyzją ostateczną przed datą wejścia w życie noweli. Dlatego nie mógłby dziwić wzrost aktywności organów administracji podatkowej w toczących się postępowaniach zagrożonych sankcją.
- Zaniżenie podatku należnego do zapłaty bądź zawyżenie podatku naliczonego do zwrotu rzadko jest wynikiem prostego błędu w sporządzaniu deklaracji VAT-7. Najczęściej następuje w warunkach błędnej interpretacji skomplikowanej sytuacji prawnopodatkowej - podkreśla Marek Kamiński.
Dodaje, że postępowania w takich sprawach trwają wiele miesięcy i rozstrzygnięcia nie kończą się w I instancji. Trudno w tej chwili oceniać, jak sądy administracyjne będą patrzeć na decyzje organów podatkowych wydane w ostatniej chwili w listopadzie 2008 r.
- Z pewnością na wyroki będzie miała wpływ ocena faktycznych przyczyn zaniżenia podatku należnego lub zawyżenia podatku naliczonego, a nie moment wszczęcia postępowania - argumentuje nasz rozmówca z ITA Doradztwo Podatkowe.
Staranne decyzje
Zakładając zgodność przepisów o sankcji VAT z prawem wspólnotowym, organy podatkowe mogą obecnie sankcję tę wymierzać. Oczywiście, obowiązuje je w tym przypadku zwykły standard staranności w prowadzeniu postępowania. Według Hanny Filipczyk, menedżera w Accreo Taxand, zgodnie z przepisem przejściowym zamieszczonym w ustawie nowelizującej ustawę o VAT, do postępowań wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną przed 1 grudnia 2008 r. (dniem wejścia w życie zmian do ustawy o VAT) zastosowanie znajdą nowe przepisy. Według Ordynacji podatkowej, decyzja nieostateczna to taka, od której nie przysługuje odwołanie - więc decyzja organu II instancji lub decyzja, od której odwołania nie złożono.
- Zatem podatnicy, którym zostanie doręczona decyzja m.in. ustalająca dodatkowe zobowiązanie podatkowe, powinni się od niej odwołać - w toku postępowania odwoławczego, powołując się już na nową ustawę. W ten sposób mogą uchronić się przed tym obciążeniem - radzi Hanna Filipczyk.
Przypomina też, że niebawem, bo 20 listopada, przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości odbędzie się rozprawa w sprawie sankcji (C-502/07). Na sam wyrok trzeba będzie jednak jeszcze poczekać.
Nadzieja w odwołaniu
Od 1 grudnia sankcja nie będzie ustalana w postępowaniach, które przed 1 grudnia 2008 r. nie zostaną zakończone decyzją ostateczną. W związku z tym organy starają się zakończyć prowadzone postępowania przed wejściem w życie noweli, tak by móc ustalić sankcję. Czasem - jak podkreśla Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy w Spółce Doradztwa Podatkowego Ożóg i Wspólnicy - nie pozostaje to bez wpływu na jakość tych decyzji.
- Przepis przejściowy nowelizacji ustawy o VAT odwołuje się do pojęcia decyzji ostatecznej, zdefiniowanej w przepisach Ordynacji podatkowej, jako decyzji, od której nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym. Decyzja taka to decyzja wydana w I instancji, jeśli minie termin do złożenia odwołania, oraz decyzje wydawane w II instancji - podpowiada Andrzej Nikończyk.
Podkreśla również, że dopiero po doręczeniu decyzji jest ona wiążąca i mogłaby być uznawana za ostateczną. Sam pośpiech organów, by doręczyć podatnikom decyzje przed 1 grudnia, ma sens tylko, gdy chodzi o decyzje wydawane w II instancji, bowiem od decyzji I-instancyjnych wystarczy się odwołać, by nie stały się one ostateczne.
- Nawet jeśli organ doręczy nam decyzję II-instancyjną przez 1 grudnia, to jeśli zostanie ona uchylona przez sąd administracyjny (np. z powodu błędów proceduralnych, o które łatwo podczas kończenia postępowania w pośpiechu), to później nie będzie już możliwości ustalenia sankcji - podsumowuje Andrzej Nikończyk.
Jak odwołać się od decyzji w sprawie sankcji
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
1 grudnia 2008 r. z przepisów ustawy o VAT zniknie 30-proc. sankcja za błędy w rozliczeniach
EWA MATYSZEWSKA
ewa.matyszewska@infor.pl