Właściciel firmy prowadził działalność gospodarczą polegającą na wynajmowaniu lokali użytkowych dla sieci handlowych Żabka Polska i Polo Market. Prowadzenie firmy sprowadzało się - co do zasady - do wystawienia kilku dokumentów miesięcznie. Jej rachunkowością zajmowało się biuro rachunkowe. W 2002 roku właściciel zachorował i korzystał z zasiłku chorobowego, a później pobierał świadczenie rehabilitacyjne.
W październiku 2005 r. ZUS odmówił ubezpieczonemu prawa do zasiłku i świadczenia, nakazując ponadto zwrot pobranych wcześniej kwot (w sumie prawie 16 tys. zł). ZUS stwierdził, że ubezpieczony wykorzystywał zwolnienie niezgodnie z jego przeznaczeniem, bo we wskazanych okresach faktycznie prowadził firmę - wystawiając faktury.
Sąd I instancji nie podzielił stanowiska ZUS. Wskazał, że ubezpieczony w spornych okresach nie wykonywał pracy zarobkowej w rozumieniu art. 17 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.). Sąd podkreślił, że należy odróżnić pracę zarobkową wykonywaną jednoosobowo w ramach działalności gospodarczej od formalnoprawnych czynności, do jakich jest zobowiązany ubezpieczony jako pracodawca. Samo podpisanie kilku dokumentów (sporządzonych przez biuro rachunkowe) nie stanowi wykonywania dotychczas prowadzonej działalności gospodarczej.
Sąd II instancji zajął jednak odmienne stanowisko. Wskazał na konieczność ścisłego stosowania przepisów prawa ubezpieczeń społecznych. Te zaś przez pojęcie pracy zarobkowej rozumieją wszelką aktywność ludzką, która zmierza do uzyskania zarobku, nawet gdyby miała ona polegać na czynnościach nieobciążających przedsiębiorcy w istotny sposób. Osoby prowadzące działalność gospodarczą, tłumaczy sąd, wykonując pracę zarobkową, dodatkowo dokonują wszelkich czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - wystawiając dokumenty, faktury, deklaracje. Dlatego ubezpieczony, który w okresie zasiłkowym nie zaprzestał takich działań, powinien zwrócić pobrany zasiłek. Właściciel firmy zaskarżył ten wyrok skargą kasacyjną.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Uchylenie wyroku nastąpiło jednak z przyczyn proceduralnych. Sąd nie podzielił innych zarzutów skargi.
Stwierdził, że z ustaleń sądów wynika, iż cała aktywność zawodowa ubezpieczonego polegała wyłącznie na wystawianiu comiesięcznych faktur. W takiej sytuacji kontynuowanie tej działalności w takim samym zakresie, w okresie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia, prowadzić powinno do utraty prawa do tych świadczeń za cały okres niezdolności do wykonywania tej działalności. A to dlatego, że świadczenie z ubezpieczenia społecznego ma rekompensować utracony z powodu choroby zarobek. Sąd wskazał, że niedopuszczalne jest pobieranie takich świadczeń i nieopłacanie w tym czasie składki na ubezpieczenie społeczne w razie uzyskiwania dotychczasowych dochodów, które wynikają z kontynuowania działalności.
Sygn. akt I UK 145/07
1,14 mln
osób prowadzących firmę odprowadza do ZUS składki na ubezpieczenia społeczne
MARIA SANKOWSKA
gp@infor.pl