Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi kilka postępowań antymonopolowych o zawarcie niedozwolonego porozumienia. Podejrzani są m.in. Akzo Nobel Coatings z Castoramą, Leroy Merlin, OBI, Praktikerem i Przedsiębiorstwem Handlowym Chemia oraz Tikkurila z Castoramą i Praktikerem. W 2006 roku karą w wysokości 110 mln zł za udział w zmowie został ukarany Polifarb Cieszyn Wrocław, natomiast prezes UOKiK Marek Niechciał nałożył na spółki Castorama i ICI za udział w zmowie cenowej dotyczącej farb i lakierów 45 mln zł kary.
Ograniczanie konkurencji
Zakazane są porozumienia przedsiębiorców, które mają na celu wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku. Przedsiębiorcy, którzy biorą w nich udział, ustalają ceny i warunki sprzedaży albo zakupu towarów, ograniczają produkcję lub zbyt, dzielą rynek zbytu lub zakupów, a nawet ograniczają dostęp do rynku lub eliminują z niego przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem. Zakazane jest również uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, które nie ma zwyczajowego lub rzeczowego związku z przedmiotem umowy.
Nie są zakazane porozumienia zawierane przez firmy będące konkurentami, których łączny udział w rynku w poprzednim roku nie przekraczał 5 proc., bądź niebędących konkurentami, gdy w poprzednim roku udział w rynku nie przekraczał 10 proc.
Nadużywanie pozycji
Zakazane jest też nadużywanie pozycji dominującej, która polegała m.in. na narzucaniu nieuczciwych cen, ograniczaniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów i konsumentów, a także na podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych. Zakaz dotyczy także narzucania uciążliwych warunków umów, które przynoszą nieuzasadnione korzyści oraz stosowania w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, które stwarzają im zróżnicowane warunki konkurencji.
Wszystkie te porozumienia mają charakter niejawny. Powoduje to trudności z ich wykrywaniem.
- Dlatego też do przepisów dotyczących ochrony konkurencji w wielu krajach, także i w Polsce, wprowadzono możliwość łagodniejszego traktowania przedsiębiorców, którzy odstąpią od uczestniczenia w porozumieniach i ujawnią informację o nim - tłumaczy adwokat Bartosz Grohman z kancelarii White & Case. Jego zdaniem, jest to jednak półśrodek w walce z kartelami. Przy korzystaniu z niego należy uważać, aby nie dochodziło do nadużyć na przykład przy ocenie kryteriów warunkujących złagodzenie kary.
Program łagodzenia kar
- Program łagodzenia kar, czyli leniency, przewiduje możliwość odstąpienia przez organ antymonopolowy od ukarania lub obniżenia kar dla przedsiębiorców, którzy nie byli inicjatorami porozumienia lub którzy uczestniczyli w niedozwolonym porozumieniu - tłumaczy Marek Niechciał, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Na skorzystanie z programu może liczyć przedsiębiorca, który jako pierwszy z uczestników kartelu przedstawi prezesowi UOKiK informację lub dowód świadczący o istnieniu zakazanego prawem porozumienia, przy czym nie może on być jego inicjatorem. Dodatkowo zobowiązany jest on do aktywnej współpracy z Urzędem, niezwłocznego dostarczania wszelkich dowodów i udzielania informacji związanych ze sprawą. Występując o łagodniejsze traktowanie, przedsiębiorca nie może być już uczestnikiem kartelu - dodaje Marek Niechciał.
Pomoc urzędu
Jego zdaniem, zasadniczym celem polityki leniency jest pomoc UOKiK w odstąpieniu od kartelu. Propozycja leniency skierowana jest przede wszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw, które często pod presją dużych koncernów godzą się na uczestnictwo w nielegalnym porozumieniu. Chodzi również o ochronę przedsiębiorców o słabszej pozycji ekonomicznej.
- Gdy wycofają się z porozumienia, to nie tylko unikną kary nakładanej przez organ antymonopolowy, lecz również zostaną objęci ochroną przed zastosowaniem restrykcji przez pozostałych uczestników porozumienia - uzupełnia prezes.
Zmowa przedsiębiorców
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ
malgorzata.piasecka@infor.pl
Podstawa prawna
• Ustawa z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. nr 50, poz. 331 z późn. zm.).