- Artykuł 47912 kodeksu postępowania cywilnego wprowadza tzw. prekluzję dowodową. Zgodnie z zasadą prekluzji, strona dochodząca swoich roszczeń w postępowaniu gospodarczym jest obowiązana podać w pozwie wszelkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie - pod rygorem oddalenia zgłoszonych później. Oznacza to konieczność podania w pozwie wszelkich twierdzeń i wniosków, nawet w formie ewentualnej (argumenty zgłaszane w dalszej kolejności, na wypadek nieuwzględnienia poprzednich). Strona może powoływać dodatkowe twierdzenia i wnioski po zakreślonym terminie jedynie wtedy, jeśli wykaże, że potrzeba ich powołania wynikła później (np. na skutek zarzutów zgłoszonych przez stronę przeciwną). W takim przypadku nowe twierdzenia i dowody na ich poparcie powinno się powołać w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub od daty powstania potrzeby ich powołania.
W jakim celu w postępowaniu w sprawach gospodarczych wprowadzona została prekluzja dowodowa?
- Założeniem tego przepisu było usprawnienie procedury sądowej, która często bywała przez strony celowo przewlekana. Prekluzja dowodowa ma uzupełniać zasadę kontradyktoryjności postępowania, zgodnie z którą sąd bierze pod uwagę te i tylko te dowody i twierdzenia, które zostały przez strony zgłoszone. Zgodnie z aktualnym orzecznictwem Sądu Najwyższego, prekluzja dowodowa powinna być traktowana w sposób ścisły, zaś wszelkie wypadki dopuszczania przez sądy dowodów nie zgłaszanych przez strony muszą mieć charakter wyjątkowy i usprawiedliwiony szczególnymi okolicznościami.
Przedsiębiorcy czują się dyskryminowani tym ograniczeniem?
- Przepis ten budzi pewne kontrowersje. Prekluzja dotyczy wszelkich faktów i dowodów, bez względu na ich charakter oraz znaczenie dla rozpoznania sprawy. W związku z powyższym, zasada prekluzji kłóci się niekiedy z powszechnym oczekiwaniem, iż rozstrzygnięcie sądu będzie sprawiedliwe i słuszne. Stosując zasadę prekluzji, sądy zmuszone są oddalać spóźnione wnioski i dowody, nawet takie, które mają kapitalne znaczenie dla sprawy i mogą spowodować odmienną ocenę stanu faktycznego.
Także wśród adwokatów oceny komentowanego przepisu są mieszane. Jego stosowanie w praktyce prowadzi do tego, że strona w pozwie powołuje wszelkie możliwe wnioski, dowody i argumenty, często takie, których przeprowadzenie jest w istocie zbędne - jedynie na wszelki wypadek. Przeprowadzanie tych dowodów zaś często także jest czasochłonne. Niezależnie od sprzecznych opinii, zasada prekluzji przyjęła się na dobre w polskim procesie cywilnym i wnosząc sprawę do sądu gospodarczego należy o niej pamiętać.
AGATA KACZOR
adwokat, partner w kancelarii Kaczor, Klimczyk, Pucher, Wypiór
Rozmawiała KATARZYNA RYCHTER