Rzecznik generalny Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wyda dziś opinię w sprawie C-25/07 Alicja Sosnowska przeciwko dyrektorowi Izby Skarbowej we Wrocławiu o zgodności z prawem UE art. 97 ust. 5 i 7 ustawy o VAT w zakresie zasad zwrotu podatku i stosowania kaucji gwarancyjnej.
Zdaniem ekspertów, rzecznik ETS uzna nasze przepisy za niezgodne z prawem unijnym.
Warto podkreślić, że Ministerstwo Finansów w piątek zapowiedziało zniesienie kaucji gwarancyjnej w VAT w wysokości 250 tys. zł. Na jej miejsce miałyby zostać wprowadzone inne formy zabezpieczeń, np. papiery wartościowe czy weksle. Ich wysokość nie byłaby wyższa niż ewentualny zwrot VAT. Jeśli resort pospieszyłby się ze zmianą przepisów, mógłby zdążyć przed wyrokiem ETS. Jednak zapowiedzi MF wskazują, że zmiana nastąpi najwcześniej z końcem roku. Wyrok ETS zapadnie zapewne za kilka miesięcy. W przypadku innej polskiej sprawy, którą zajmował się ETS - Macieja Brzezińskiego i stawki akcyzy nakładanej w Polsce na auta sprowadzane z zagranicy - od wydania opinii rzecznika ETS (21 września 2006 r.) do wydania wyroku przez Trybunał (18 stycznia 2007 r.) upłynęły cztery miesiące.
Wiążący dla Polski będzie właśnie wyrok ETS. Opinia rzecznika jest jednak o tyle istotna, że praktycznie zawsze wyrok ETS jest jej potwierdzeniem.
- Najprawdopodobniej rzecznik generalny uzna art. 97 ust. 5 i 7 ustawy o VAT za niezgodny z prawem wspólnotowym. Trybunał wielokrotnie zaznaczał, że nie można dyskryminować podatników rozpoczynających działalność gospodarczą. Prawo do zwrotu nadwyżki VAT przysługuje wszystkim podatnikom. W świetle przepisów o VAT podmiot rozpoczynający działalność, nawet jeśli jest ona w fazie przygotowawczej, ma status podatnika. Zakres praw jemu przysługujących nie może się zatem różnić od praw innych podatników - twierdzi Jerzy Martini, doradca podatkowy w Baker & McKenzie.
Pytanie prejudycjalne
Sprawa, jaką dziś zajmuje się rzecznik ETS, została zainicjowana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, który wystąpił do ETS z pytaniem prejudycjalnym.
Jak wyjaśnia Tomasz Michalik, doradca podatkowy i partner w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy, zgodnie z art. 97 ust. 5 i 7 ustawy o VAT, termin zwrotu nadwyżki podatku naliczonego w przypadku podatników, którzy zarejestrowali się na VAT UE, a dopie- ro rozpoczynają działalność, względnie prowadzą, tę działalność przez okres krótszy niż 12 miesięcy, wydłuża się z 60 do 180 dni, przy czym wydłużenie to nie ma zastosowania, jeżeli podatnicy ci złożą kaucję gwarancyjną w wysokości 250 tys. zł. Wrocławski WSA powziął wątpliwość, czy taka formuła nie prowadzi do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji podatników, czy trzykrotne wydłużenie terminu stanowi środek proporcjonalny do zamierzonego celu i czy kaucja VAT stanowi środek specjalny, o którym mowa w art. 27 VI Dyrektywy.
- Wydaje się, że możemy oczekiwać uznania, że art. 97 ust. 5 i 7 ustawy o VAT nie stanowi środka specjalnego przede wszystkim dlatego, że trudno określić, jakim rodzajom uchylania się od opodatkowania lub unikania go miałby ten instrument zapobiec - dodaje Tomasz Michalik.
Polska nadużywa swobody
Prawo Unii upoważnia państwa członkowskie do ustalenia warunków zwrotu nadwyżki VAT, ale nie mają one w tej kwestii pełnej swobody. Na ten aspekt zwraca uwagę Joanna Sapieżko-Samordak, prawnik w Kancelarii White & Case, która uważa, że przyjęte warunki zwrotu nie mogą naruszać zasad unijnego systemu VAT, takich jak np. neutralność.
- Rzecznik ETS może podważyć zgodność polskich przepisów z zasadą neutralności, rozumianą przez ETS m.in. jako neutralność odnośnie do konkurencji, tj. stworzenie równych warunków opodatkowania takich samych obrotów, oraz jako zwolnienie podatników z kosztów VAT. Wydłużenie okresu zwrotu VAT wymienne na złożenie kaucji stosowane do wybranej kategorii podatników i transakcji prowadzi nieuchronnie do zróżnicowania pozycji podatników działających na tym samym rynku - tłumaczy Joanna Sapieżko-Samordak.
Według naszej rozmówczyni, ewentualne odstępstwa od regulacji wspólnotowych w celu zapobiegania oszustwom podatkowym muszą być natomiast zgodne z zasadą proporcjonalności i poprzedzone procedurą zgody Rady UE.
- Konsekwencją negatywnej oceny przez ETS zgodności polskich przepisów z prawem UE będzie obowiązek uchylenia takich przepisów i ewentualnie możliwość dochodzenia odszkodowań przez podatników, którzy otrzymali zwrot podatku w wydłużonym terminie bądź wnieśli kaucję - stwierdza Joanna Sapieżko-Samordak.
Żądanie odsetek
Roman Namysłowski, doradca podatkowy, menedżer w Ernst & Young, wskazuje, że jeżeli uznamy, że ustawodawca miał prawo wprowadzić 180- -dniowy termin zwrotu VAT, od którego istnieją pewne wyjątki dotyczące m.in. podatników dokonujących dostaw opodatkowanych 0-proc. stawką VAT, to ograniczenie stosowania tych wyjątków jedynie w odniesieniu do podatników działających przez okres dłuższy niż rok nie powinno zostać zakwestionowane. Podstawowa wątpliwość dotyczy tego, czy tak długi termin jest w ogóle uzasadniony.
- Wydaje się, że jest to okres zbyt długi. Uznanie przepisów ograniczających możliwość uzyskania zwrotu w krótszym okresie za niezgodne z prawem UE dałoby podatnikom możliwość żądania wypłaty odsetek w związku z dokonaniem zwrotu w późniejszym terminie - argumentuje Roman Namysłowski.
Ważne!
Potwierdzenie niezgodności przepisów o kaucji gwarancyjnej z prawem UE przez rzecznika powinno być sygnałem dla prawodawcy krajowego wskazującym na konieczność szybkiej nowelizacji ustawy o VAT
250 tys. zł to wysokość kaucji gwarancyjnej, jaką muszą uiścić podatnicy VAT rozpoczynający działalność gospodarczą, aby móc otrzymywać zwroty VAT w krótszym terminie
Sprawa rozpatrywania przez rzecznika ETS
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
EWA MATYSZEWSKA
ewa.matyszewska@infor.pl