W styczniu tego roku tylko 5 tys. niepełnosprawnych przedsiębiorców zgłosiło się do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, aby ubiegać się o refundację składek na ubezpieczenie społeczne. Pozostałe 35-40 tys. albo nie wie o tym, że od 2008 roku musi najpierw opłacić składki w ZUS, a następnie starać się o ich zwrot z PFRON, albo nie chce korzystać z takiej pomocy.
Od stycznia zmienił się też sposób uzyskiwania pomocy na opłacenie składek do ZUS przez pracodawców zatrudniających niepełnosprawnych. Ich zdaniem, nowe zasady udzielania tej pomocy trzykrotnie wydłużyły procedurę jej przyznawania i podwyższyły koszty zatrudnienia niepełnosprawnych. Dodatkowo od tego roku nie przysługuje już dofinansowanie z PFRON do pensji tych pracowników, którzy są emerytami.
- Zmiany te zniechęcają firmy do zatrudnienia niepełnosprawnych - uważa Jan Zając, przewodniczący Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (POPON).
Zapłacą odsetki
Od stycznia 2008 r. renciści prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Aby uzyskać refundację opłaconych już składek, renciści prowadzący firmę muszą zarejestrować się w Funduszu. Do końca stycznia zrobił to jednak zaledwie co ósmy uprawniony przedsiębiorca. Tylko im będzie przysługiwać refundacja składek opłaconych za styczeń.
- Liczba tych, którzy mogą skorzystać z pomocy, powinna być wyższa, dlatego podjęliśmy działania informacyjne, aby jak najwięcej niepełnosprawnych wiedziało o przysługującym im wsparciu - mówi Tomasz Leleno, rzecznik prasowy PFRON.
Niepełnosprawni powinni też zgłosić się do ZUS i złożyć formularz ZUS ZUA, podając jako datę powstania obowiązku ubezpieczeniowego 1 stycznia 2008 r. Zgłoszenia tego należało dokonać do 8 stycznia. Ci renciści prowadzący firmę, którzy nie dopełnili tego obowiązku i nie opłacili należnych od stycznia składek w terminie, będą musieli zapłacić odsetki za zwłokę.
Dłuższa procedura
Również pracodawcy muszą najpierw zapłacić składki do ZUS za niepełnosprawnych pracowników, a dopiero potem ubiegać się o wypłatę refundacji za dany miesiąc. Wcześniej składki finansowane były przez PFRON i budżet państwa. Teraz składając wniosek o refundację pracodawcy muszą dołączyć do niego także informację m.in. o podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i stopniach niepełnosprawności pracowników. Zdaniem POPON po zmianie przepisów procedura ubiegania się o pieniądze z PFRON trzykrotnie się wydłużyła.
- Jeśli w danym zakładzie niektórym pracownikom wypłaca się pensje np. 10 stycznia za grudzień, a pozostałym 31 stycznia za cały ten miesiąc, wówczas pracodawca w jednym miesiącu musi złożyć do ZUS jedną deklarację, ale do PFRON dwie, bo przecież chodzi o wynagrodzenia za dwa różne miesiące - podkreśla Teresa Tyka, księgowa wrocławskiej spółki Grupy Impel, posiadającej status ZPChr.
Pracodawca ubiegający się o refundację i dofinansowanie składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych musi wypełnić dwa nowe formularze (INF-U-P i INF-D-P). Jeżeli popełni w nich błędy, nie otrzyma pieniędzy.
- Druki te są bardzo skomplikowane. Jeśli będę starał się o refundację składek, na pewno będę musiał zatrudnić specjalistę ds. rozliczeń, a to podwyższy koszty zatrudnienia - uważa Grzegorz Niechciał, właściciel firmy PEK-System z Warszawy.
- Bez posiadania odpowiedniej aplikacji komputerowej obsługa systemu ubiegania się o refundację w praktyce byłaby dla nas niemożliwa. Koszty takiego oprogramowania ponosi oczywiście firma - mówi Zdzisław Kożuchowicz ze Spółdzielni Inwalidów Simech z Oświęcimia, posiadającej status ZPChr.
O stopniu skomplikowania procedury może świadczyć fakt, że w formularzu INF-U-P błędnie określono algorytm, który służy do wyliczania kwoty pomocy przeznaczonej do wypłaty. W związku z tym resort pracy przygotował już projekt zmiany rozporządzenia z 13 grudnia 2007 r. w sprawie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 240, poz. 1754).
Pracodawca musi pamiętać także, że refundacja opłaconych przez niego składek na ZUS będzie wstrzymana, jeśli będzie miał dług wobec PFRON przekraczający kwotę 100 zł.
- Chcieliśmy nawet wpłacać do PFRON określoną kwotę, z której potrącałby on wynikłe zobowiązania wobec funduszu, ale brakuje podstawy prawnej do zastosowania takiego rozwiązania - mówi Teresa Tyka.
Emeryci bez dofinansowań
Do zatrudniania osób niepełnosprawnych nie będzie zachęcać także fakt, że od 1 stycznia 2008 r. pracodawcom przysługuje tylko dofinansowanie do wynagrodzeń tych niepełnosprawnych pracowników, którzy nie są emerytami. Przepisy nie precyzują jednak, w jaki sposób firmy mają zdobyć informację o tym, czy dany pracownik ma ustalone prawo do emerytury.
- Nasi pracownicy składają oświadczenia w tej sprawie - mówi Zdzisław Kożuchowicz.
Jeśli okaże się, że pracodawca pobierał dofinansowanie do wynagrodzeń niepełnosprawnego, który ma prawo do emerytury, będzie musiał zwrócić uzyskaną pomoc, nawet jeśli nie wiedział o tym, że zatrudnia emeryta.
Zmiany w refundacji składek
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Łukasz Guza
lukasz.guza@infor.pl