Szwedzkim związkom zawodowym nie udało się zmusić łotewskiej firmy budowlanej do stosowania płac zgodnych ze szwedzkimi stawkami. Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał, że szwedzkie związki blokując budowę realizowaną przez firmę łotewską naruszyły unijną zasadę swobody przepływu usług.
Łotewska spółka Laval und Partneri w 2004 roku zdobyła kontrakt na rozbudowę szkoły w szwedzkim miasteczku Vaxholm. Remont szkoły wykonywali pracownicy łotewscy oddelegowani do szwedzkiej spółki zależnej Baltic Bygg. Łotysze zarabiali mniej niż miejscowi pracownicy i nie podpisali się pod szwedzkim układem zbiorowym regulującym płace dla sektora budowlanego.
Związkowcy uznali, że Laval stosuje dumping socjalny i zaniża standardy pracy. Przeciwko dyskryminacji w zakresie warunków pracy i płacy zaprotestowały szwedzkie związki zawodowe. Negocjacje płacowe z Lavalem nie doprowadziły do kompromisu. Szwedzkie związki zawodowe rozpoczęły blokadę placu budowy.
Przestój w pracy doprowadził łotewską spółkę na skraj bankructwa. Jej pracownicy musieli wracać do domu. Firma łotewska wystąpiła do sądu szwedzkiego z żądaniem uznania działań związkowców za bezprawne, a także domagała się odszkodowania za straty spowodowane blokadą. Sąd uznał, że sprawa dotyczy nie tylko spraw płacowych, ale i swobody przepływu usług w UE, i dlatego skierował pytanie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Trybunał stanął przed wyborem między dwiema fundamentalnymi wartościami realizowanymi w UE. Sąd musiał opowiedzieć się albo za ogólną ochroną pracowników, albo za swobodą przepływu usług. Związkowcy wskazywali na Dyrektywę 96/71 dotyczącą minimalnej ochrony socjalnej dla pracowników z innych krajów UE. Przedstawiciele Laval bronili interesu swojej firmy. Podkreślali, że jej spółka zależna Baltic Bygg znalazła się wskutek blokady na skraju bankructwa. Laval chciał dowieść, że szwedzkie związki zawodowe blokując plac budowy naruszyły swobodę przepływu usług.
Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał, że zwalczanie dumpingu socjalnego przez związki zawodowe jest uzasadnione i to nawet wtedy, gdy przybiera formę blokady placu budowy. Prawo do prowadzenia działań zbiorowych powinno być uznane za prawo podstawowe stanowiące integralną część ogólnych zasad prawa wspólnotowego. Jednak jak zauważył Trybunał działania związkowców ograniczyły unijną zasadę swobody ponadgranicznego świadczenia usług. I z tego powodu, zdaniem sądu, działania związkowców były nieuzasadnione z punktu widzenia interesu publicznego, jakim jest ochrona pracowników.
PAWEŁ JAKUBCZAK