Zwolnienie podmiotowe z VAT dotyczące podatników, u których wartość netto sprzedaży opodat- kowanej nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym (lub w trakcie roku w stosunku do podmiotów, które rozpoczęły działalność) kwoty stanowiącej równowartość 10 tys. euro (od 1 stycznia 2008 r. - 50 tys. zł), nie ma zastosowania do podatników nieposiadających siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium Polski. Oznacza to, że każdy podatnik, który zmienił swoje miejsce zamieszkania na zagraniczne, a prowadzi czynności podlegające opodatkowaniu VAT w Polsce, będzie musiał od każdego obrotu - nawet najmniejszego - odprowadzić podatek od towarów i usług do polskiego fiskusa.
Według ekspertów w dobie rosnącej polskiej emigracji obowiązki VAT mogą objąć sporą grupę podatników. Co gorsze, większość z nich nie wie, że takich obowiązków dopełnić powinna. Chodzi o rejestrację VAT, składanie deklaracji, wpłacanie podatku czy prowadzenie odpowiedniej ewidencji.
Winna Dyrektywa
Artykuł 113 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) wprowadza wyjątek od zasady powszechności VAT w zakresie podmiotowym. Jak wyjaśnił nam Paweł Satkiewicz, prawnik w Baker & McKenzie Doradztwo Podatkowe, w myśl tej zasady każdy sprzedawca towarów lub dostawca usług, który posiada cechy podatnika, objęty jest powszechnością VAT. Kwota zwolnienia w wysokości 10 tys. euro wynika wprost z uprawnień, jakie daje Polsce art. 287 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określający maksymalną wysokość zwolnienia podmiotowego dla państw członkowskich przystępujących do Wspólnot Europejskich po 1 stycznia 1978 r.
- Zwolnienie podmiotowe zostaje wyłączone w przypadku podatników niemających siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium kraju. Wyłączenie to wynika wprost z art. 283 c) Dyrektywy. W praktyce oznacza to konieczność opodatkowania dostaw towarów oraz świadczenia usług z chwilą pierwszej czynności, która skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego - podkreślił Paweł Satkiewicz.
Jednocześnie zauważył, że jest to wyłączenie odnoszące się do każdej, nawet najmniejszej wartościowo czy też ilościowo czynności opodatkowanej oraz w odniesieniu do wszelkich rodzajów działalności podatnika niemającego siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium kraju. Analogiczne przepisy powinny obowiązywać w każdym z państw członkowskich.
Brak zakazów
Istotą omawianego zagadnienia jest fakt, że zwolnienie podmiotowe dla podatników nieprzekraczających określonego limitu obrotów (w Polsce obecnie 10 tys. euro - 39,7 tys. zł, a od 1 stycznia 2008 r. stała kwota 50 tys. zł) nie ma zastosowania do osób nieposiadających w Polsce siedziby lub miejsca zamieszkania. Janina Fornalik, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy spółka doradztwa podatkowego zwróciła uwagę na fakt, że wyłączenie oznacza, że takie osoby będą zobowiązane do rejestracji i rozliczania VAT od każdej transakcji podlegającej opodatkowaniu VAT w Polsce, choćby jej wartość wynosiła 5 zł.
- Trudno znaleźć sensowne uzasadnienie dla nierównego traktowania podmiotów polskich i zagranicznych w tym zakresie. Jedynym powodem jego wprowadzenia jest zapewne trudność w monitorowaniu i kontroli przez organy podatkowe wartości obrotów z tytułu transakcji dokonywanych w Polsce przez podmioty zagraniczne - tłumaczyła Janina Fornalik.
Dodała także, że Dyrektywa unijna nie wprowadza zakazu stosowania zwolnienia podmiotowego dla podmiotów zagranicznych.
- Wiele krajów wprowadziło jednak takie przepisy do lokalnych legislacji - stwierdziła nasza rozmówczyni.
Dodatkowe obowiązki
Zwolnienie z opodatkowania dla tzw. drobnych przedsiębiorców ma zastosowanie wyłącznie do podmiotów posiadających siedzibę lub miejsce zamieszkania w danym kraju. Wymóg ten wynika wprost z Dyrektywy 2006/112.
Oznacza to przykładowo - jak zauważył Roman Namysłowski, menedżer Ernst & Young - konieczność rejestracji VAT w danym kraju (niebędącym krajem siedziby), prowadzenia odpowiednich rejestrów, wystawiania faktur czy składania deklaracji.
- Zakres obowiązków podatników VAT każdorazowo należy zweryfikować w przepisach danego kraju. Jednym z nielicznych państw członkowskich, które pozwoliło obcokrajowcom, wbrew przepisom wspólnotowym, na stosowanie zwolnienia dla drobnych przedsiębiorców, jest Wielka Brytania. Dodatkowo limit zwolnienia jest tam najwyższy w całej Wspólnocie i przekracza 60 tys. funtów - argumentował Roman Namysłowski.
Ważne zamieszkanie
Hanna Czogalla, senior konsultant, departament doradztwa podatkowego HLB Frąckowiak i Wspólnicy, tłumaczyła, że jeżeli podatnik o obcym miejscu zamieszkania wykonuje na terenie Polski działalność w sposób profesjonalny, która pozwala uznać go za podatnika VAT, jest on zobowiązany zarejestrować się jako podatnik VAT czynny.
- Wskazane wyłączenie może mieć znaczenie dla emigrantów, którzy pomimo przeniesienia rezydencji podatkowej za granicę nadal wykonują w Polsce działalność jako osoby fizyczne, korzystające ze zwolnienia podmiotowego VAT. W momencie przeniesienia miejsca zamieszkania podatnicy muszą zarejestrować się jako podatnicy VAT czynni, składać deklaracje, wystawiać faktury VAT, a w określonych sytuacjach rejestrować sprzedaż na kasie fiskalnej - podsumowała Hanna Czogalla.
50 tys. zł od 1 stycznia 2008 r. będzie wynosił limit obrotów dla zwolnienia podmiotowego VAT. Nowy limit ma już zastosowanie do obrotów osiągniętych w 2007 roku.
Zwolnienie podmiotowe VAT w praktyce
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
EWA MATYSZEWSKA
ewa.matyszewska@infor.pl