Bernadeta R. (powódka) wystąpiła do pozwanego FGŚP o zapłatę wynagrodzenia za pracę za marzec, kwiecień i maj 2002 r. oraz odprawy w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.
Firma, w której pracowała powódka, była prowadzona w formie spółki cywilnej. W 2001 roku zmieniły się przepisy dotyczące rejestracji spółki cywilnej. Ponieważ wspólnicy nie dopełnili formalności wynikających ze zmiany ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym - (Dz.U. z 2001 r. nr 17, poz. 209 ze zm.), wpis dotyczący działalności spółki został z urzędu wykreślony.
Po tej dacie wspólnicy, już jako osoby fizyczne, nadal prowadzili firmę. 31 maja 2002 r. firma stała się jednak niewypłacalna.
Pozwany Fundusz twierdził, że z dniem wykreślenia z KRS, spółka cywilna utraciła status podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, a więc nie posiada zdolności upadłościowej.
Z tego powodu, nie miały do niej zastosowania obowiązujące wówczas przepisy ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Sądy obu instancji zajęły odmienne stanowisko i zasądziły żądaną kwotę. Stwierdziły, że wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej spółki cywilnej nie pozbawiało jej wspólników (osób fizycznych) przymiotu pracodawcy, także w rozumieniu starej ustawy z 1993 roku.
Fundusz zaskarżył ten wyrok skargą kasacyjną. Argumentował, że wskutek wykreślenia z KRS, pracodawca nie spełniał wymogów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych, ponieważ od 1 stycznia 2001 r. nie był podmiotem gospodarczym. Brak zaś zdolności upadłościowej skutkował niemożliwością zaspokojenia roszczeń pracowników przez Fundusz.
Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu stwierdził, że przepisy ustawy gwarantującej wypłatę z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (także obecnej) mają szerszy zakres niż ten, na który wskazuje Fundusz.
Szeroko rzecz ujmując, pracodawcą jest osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Natomiast celem ustawy jest gwarancja zastępczej wypłaty określonych świadczeń niewypłaconych przez różnych pracodawców.
Gdyby podzielić stanowisko pozwanego, to należałoby przyjąć, że z gwarantowanej ustawą ochrony w ogóle nie korzystają pracownicy zatrudnieni u pracodawców prowadzących działalność gospodarczą na podstawie umowy spółki cywilnej.
Jednocześnie sąd wskazał, że z ustaleń poczynionych w sprawie wyraźnie wynika, że pomimo niedopełnienia obowiązku rejestracji, firma nadal działała. To z kolei powodowało, że dawni wspólnicy posiadali zdolność upadłościową jako przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą (art. 1 prawa upadłościowego z 1934 roku; art. 5 prawa upadłościowego i naprawczego z 2003 roku).
Sygn. akt I PK 01/07
MARIA SANKOWSKA
gp@infor.pl