zmiana prawa
Dzisiaj Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego zdecyduje o zmianie art. 51 prawa bankowego, który pozwala bankom na założenie wspólnego rachunku tylko dla osób fizycznych i jednostek samorządu terytorialnego, np. gmin.
- Uregulowania w prawie bankowym wykluczają możliwość prowadzenia wspólnych rachunków bankowych dla spółek osobowych, handlowych, grup kapitałowych. Dochodzi więc do paradoksu: wspólny rachunek mogą mieć wspólnicy spółki cywilnej, gdy są osobami fizycznymi, a jeśli chociaż jeden nich jest spółką - na wspólny rachunek nie mogą już liczyć - uzasadnia konieczność zmian prof. Michał Romanowski, członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego.
Korzyści dla firm
Inicjatorem zmian jest Rada Prawa Bankowego, będąca organem doradczym Związku Banków Polskich.
- Od kilku lat staraliśmy się zmienić ten przepis, bo takie jest zapotrzebowanie rynku. Jednak Narodowy Bank Polski i Ministerstwo Finansów skutecznie torpedowały te zmiany, nie podając powodów takiej decyzji - mówi Jerzy Bańka, dyrektor zespołu Legislacyjno-Prawnego Związku Banków Polskich.
Tymczasem brak możliwości zakładania wspólnych rachunków jest dużym utrudnieniem dla przedsiębiorców.
- Coraz częściej w przetargach występują wspólnie podmioty niepowiązane ze sobą, zawiązując w tym celu konsorcja. Nie są zainteresowane tworzeniem spółki, ale chciałyby mieć rachunek celowy, wyłącznie dla obsługi wspólnego przedsięwzięcia. Taki rachunek ułatwia dokonywanie rozliczeń i dokonywanie wszelkich płatności - mówi prof. Romanowski.
Zmiany dotyczące prowadzenia wspólnego rachunku pozwolą na wprowadzenie przez banki instytucji cash poolingu. Instytucja ta znana jest w innych krajach europejskich, a polega na prowadzeniu wspólnego rachunku bankowego dla spółek z grup kapitałowych. Dzięki temu mogą one bardziej efektywnie zarządzać środkami finansowymi.
- Jeśli z trzech spółek w grupie kapitałowej dwie mają kredyty, a jedna ogromną kwotę na rachunku - to dzięki instytucji cash poolingu mogą sobie skompensować odsetki i w ten sposób zaoszczędzić środki pieniężne - tłumaczy Joanna Gawlicka, prawnik z kancelarii Linklaters T. Komasa i Wspólnicy.
Zdaniem profesora Romanowskiego więcej pieniędzy na rachunku to jednocześnie łatwiejszy dostęp do kredytów, i szansa na ich niższe oprocentowanie. Wspólny rachunek przyczynia się też do zmniejszenia kosztów transakcyjnych, co w większej skali może mieć wpływ na koszty funkcjonowania przedsiębiorców.
Wspólny rachunek bankowy może też ułatwić prowadzenie działalności przez wspólników spółek osobowych (jawnej, komandytowej, partnerskiej), np. przy rozliczaniu podatków lub obciążeń związanych z ubezpieczeniem wspólników.
Zmiana lub wykreślenie
Dzisiaj Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego rozstrzygnie, czy zmiany dotyczące wspólnego rachunku bankowego będą wprowadzone do kodeksu cywilnego, czy też będą polegały na skreśleniu art. 51 z prawa bankowego. Gdyby komisja zdecydowała o wykreśleniu tego przepisu - zastosowanie miałaby zasada swobody umów, która pozwala stronom na ułożenie stosunku prawnego według swego uznania. To bank i zainteresowane spółki decydowaliby wówczas, czy taki rachunek założyć.
- Wykreślając przepis z prawa bankowego, należałoby uregulować sprawy dotyczące wierzytelności posiadaczy rachunku: czy są one rozłączne, czy też jest to współposiadanie. Nie może być tak, że skreślimy przepis i zostawimy próżnię. Dla bezpieczeństwa obrotu jakieś regulacje powinny być wprowadzone - mówi Joanna Gawlicka.
Zwolennikiem wprowadzenia zmian do kodeksu cywilnego jest prof. Romanowski.
Z przygotowanego przez niego projektu wynika, że w umowie wspólnego rachunku bankowego należy określić cel jej zawarcia (nie dotyczyłoby to jednak małżonków).
W ten sposób wyznaczone zostaną granice swobody dysponowania środkami pieniężnymi przez przedsiębiorców.
PROJEKT ZMIAN W KODEKSIE CYWILNYM
Artykuł 7332
Jeśli umowa wspólnego rachunku bankowego nie stanowi inaczej:
1) każdy ze współposiadaczy może dysponować środkami zgromadzonymi na rachunku,
2) bank nie ponosi odpowiedzialności za realizację dyspozycji złożonej przez współposiadacza sprzecznej z celem prowadzenia rachunku,
3) śmierć, upadłość obejmująca likwidację majątku współposiadacza lub likwidacja formy organizacyjno-prawnej, w jakiej występuje w obrocie współposiadacz rachunku, powoduje wygaśnięcie umowy.
4) współposiadacz może wypowiedzieć umowę w każdym czasie ze skutkiem dla pozostałych współposiadaczy,
5) domniemywa się, że udziały współposiadaczy w wierzytelności wynikającej z umowy są równe.
Teresa Siudem