Spółka działa, płacić trzeba
Z odpowiedzialnością wspólników za zobowiązania podatkowe spółki mamy do czynienia w przypadku spółek cywilnych, jawnych i partnerskich.
Zasada ta odnosi się także do komplementariuszy spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej. Wspólnik w tego rodzaju spółkach odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki i wspólników, wynikające z działalności spółki.
Ta sama zasada dotyczy także odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań powstałych w okresie, gdy był on wspólnikiem. W przypadku zobowiązań podatkowych powstałych na mocy odrębnych niż Ordynacja podatkowa przepisów (dotyczy to zobowiązań w podatku od towarów i usług) po rozwiązaniu spółki odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki.
Orzeczenie o odpowiedzialności wspólników lub byłych wspólników wymienionych wcześniej spółek wydawane jest w formie decyzji. Warto jednak podkreślić, że przepisy nie wymagają, aby podjęcie decyzji o odpowiedzialności wspólnika jako osoby trzeciej było poprzedzone, zgodnie z ogólną zasadą, wydaniem i dostarczeniem pierwotnemu podatnikowi, płatnikowi bądź inkasentowi decyzji o wysokości zobowiązania podatkowego.
W tym przypadku ustalenie wysokości należności podatkowych spółki następuje jednocześnie wraz z wydaniem decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.
Tym samym postępowanie, które dotyczy odpowiedzialności wspólników, dotyczy nie tylko wymiaru wobec spółki, ale także odpowiedzialności wspólników. Decyzja organu podatkowego dotyczy określenia wysokości zaległości podatkowej spółki, jak i odpowiedzialności wspólnika. Zasadę tę stosuje się także w przypadku rozwiązania spółki. Oznacza to, że orzeczenie o odpowiedzialności wspólnika nie wymaga wydania decyzji w stosunku do pierwotnego dłużnika – rozwiązanej spółki.
Co więcej, odpowiedzialność wspólników jako odpowiedzialność solidarna jest niezależna od wysokości wkładów poszczególnych wspólników. A to oznacza, że organ podatkowy może orzec o odpowiedzialności wspólnika za pełną kwotę zaległości podatkowej (por. wyrok z 1 września 2000 r., III S. A. 1456/99).
Wyjaśniając zasady odpowiedzialności podatkowej w spółce cywilnej, MF podkreśliło w piśmie z 23 marca 2000 r. (nr OS-4-033-19/2000/HS), że organ podatkowy powinien orzec o odpowiedzialności obu wspólników w równej wysokości i kierując się efektywnością egzekucji, dokonać wyboru podmiotu, od którego będzie egzekwować należności w razie braku ich dobrowolnej zapłaty. Sprawą wewnętrzną byłych wspólników są natomiast ewentualne wzajemne roszczenia regresowe.
PRZYKŁAD. Panowie Zygmunt i Jan byli wspólnikami spółki cywilnej. Niestety, po kilku miesiącach funkcjonowania spółki doszło do jej rozwiązania. Spółka posiadała zaległość podatkową. Pan Jan spłacił 50 proc. tej zaległości. Zdziwił się, gdy okazało się, że organ podatkowy orzekł, że odpowiada on też za pozostałą część zaległości. Odwołał się od decyzji, argumentując, że nie może być obciążany całym długiem podatkowym spółki.Niestety, organ podatkowy stwierdził, że fakt zapłaty przez jednego ze wspólników rozwiązanej spółki 50 proc. zaległości nie zwalnia go z odpowiedzialności za pozostałe zaległości. Odpowiedzialność podatkowa w trybie art. 115 Ordynacji nie jest bowiem ograniczona do wysokości udziałów w spółce.