Rząd przesłał do laski marszałkowskiej projekt ustawy o spółkach drogowych specjalnego przeznaczenia. Chce, by spółki drogowe tworzone na podstawie tej ustawy były uzupełnieniem obecnego systemu budowy dróg i autostrad.
Ich zadaniem ma być przyspieszenie i usprawnienie budowy dróg i autostrad w kraju. Spółki drogowe będą przygotowywać i realizować priorytetowe przedsięwzięcia określone przez ministra transportu. Ich zadaniem będzie budowa, remont, utrzymanie i ochrona dróg.
– W ramach istniejącego systemu nie była i nie będzie możliwa realizacja rządowego programu budowy w krótkim czasie sieci autostrad i dróg ekspresowych – uzasadnia rządowe przedsięwzięcie legislacyjne Piotr Stomma, podsekretarz stanu w Ministerstwie Transportu.
Czy spółki są potrzebne
Nie wszyscy jednak widzą potrzebę tworzenia takich spółek.
– Nie należy tworzyć bytów ponad miarę. Zupełnie wystarczyłaby sprawna współpraca Głównej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz firm prywatnych z samorządem w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego – mówi Wojciech Mordasewicz, ekspert z PKPP Lewiatan.
– To rozwiązanie faktycznie nie wnosi nic nowego. Rząd powinien zdecydować się na rozwiązania kompleksowe, dotyczące całego drogownictwa – twierdzi Wojciech Malusi, prezes Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa.
Zdaniem rządu dotychczasowe rozwiązania dotyczące budowy autostrad i innych dróg krajowych nadmiernie wydłużają proces inwestycyjny.
– Czynności związane z przygotowaniem i realizacją inwestycji drogowych są bardzo pracochłonne. Wymagają zatrudnienia wysoko kwalifikowanej kadry. Jest to zadanie zbyt trudne dla urzędników. W przypadku autostrady A1 od rozpoczęcia przetargu do uruchomienia poboru opłat minęło ponad 10 lat – argumentuje minister Piotr Stomma.
Szybciej i efektywniej
Zdaniem ministra spółki zdynamizują ten proces. – Będą mogły realizować inwestycje drogowe szybciej i efektywniej. Skorzystają bowiem z wykwalifikowanej kadry i sprawnego systemu zarządzania – twierdzi Stomma.
Spółki przejmą część zadań GDDKiA. Będą mogły na przykład nabywać grunty pod budowę dróg oraz przejąć dokumentację potrzebną do przygotowania inwestycji drogowych.
– Spółki będą mogły zawierać także umowy operatorskie z wykonawcą na budowę lub eksploatację drogi. Do spółek takich nie będą jednak mogli przystąpić prywatni inwestorzy – wyjaśnia minister Stomma.
Obawy przedsiębiorców
Przedsiębiorcy są jednak zaniepokojeni pomysłem, że spółki tego rodzaju będą mogły same budować drogi.
– Te spółki nie powinny same wykonywać żadnych robót – uważa prezes Wojciech Malusi. – Powinny zająć się tylko organizacją procesu inwestycji. Jest to rozwiązanie powszechnie praktykowane w innych państwach. Tymczasem z rządowego projektu taki zakaz nie wynika. Spółka celowa zatem sama będzie mogła budować drogi. Przy tej okazji mogłaby także omijać prawo zamówień publicznych. Może np. powołać w tym celu gospodarstwo pomocnicze.
Projekt ustawy przewiduje finansowanie działalności spółek drogowych ze środków publicznych i funduszy unijnych.
– Przygotowanie lub realizację przedsięwzięć drogowych spółka sfinansuje w pierwszej kolejności ze środków z budżetu państwa oraz bezzwrotnych środków Unii Europejskiej. Spółka będzie miała dostęp także do środków Krajowego Funduszu Drogowego oraz pożyczek lub kredytów. Skarb Państwa będzie mógł udzielić spółce gwarancji i poręczeń – wyjaśniają urzędnicy w resorcie transportu.
Skąd wziąć pieniądze
Rząd szczególną wagę przykłada do wykorzystania funduszy unijnych. Przez kilka ostatnich lat GDDKiA nie wykorzystała bowiem corocznych środków finansowych przyznanych na realizację inwestycji drogowych.
– W związku z tym istnieje poważne ryzyko niewykorzystania dużej ilości środków finansowych w ramach funduszy z UE na lata 2007-2013. Spółki będą uprawnione do korzystania ze środków unijnych. Zwiększą tym samym możliwość absorpcji tych środków – uzasadnia minister.
Liczba spółek będzie uzależniona od ilości inwestycji określonych w programach rządowych. Decydujące znaczenie przypadnie ministrowi transportu; to on decyduje bowiem, jakie inwestycje mają być realizowane oraz jakie są priorytety rozbudowy infrastruktury.
– Wśród priorytetów rządu jest budowa autostrady A1, droga ekspresowa S3 i S19 oraz Warszawski Węzeł Drogowy. Jeśli projekt zostanie wkrótce uchwalony przez Sejm, pierwsza drogowa spółka dla tych celów mogłaby powstać jeszcze w tym roku.
Piotr Trocha