Systemy billingowe to podstawa sprawnego funkcjonowania wielu przedsiębiorstw sieciowych. Rozliczenia milionów odbiorców ciepła, prądu, gazu czy wody wymagają stosowania specjalnego oprogramowania.
Elektroenergetyka, ciepłownictwo, gazownictwo i wodociągi – każda z tych branż ma nie tylko swoją specyfikę, ale też historię wdrożeń systemów billingowych. Rozliczenia zużycia prądu są względnie proste. Obliczenia wykonuje się na podstawie odczytów stanów licznika, prognoz zużycia energii oraz taryf.
Systemy w energetyce
Choć dystrybucją energii elektrycznej zajmuje się obecnie 14 zakładów energetycznych, to liczba wykorzystywanych w nich systemów rozliczeniowych jest wielokrotnie większa. Wynika to po pierwsze z tego, że część spółek dystrybucyjnych powstała w wyniku połączenia kilku zakładów energetycznych. Po drugie, do obsługi wielkich odbiorców oraz masowych rozliczeń stosowane są zwykle różne rozwiązania. Niedługo do nielicznej grupy zakładów energetycznych (są w niej ŁZE, Lubzel, ZE Białystok i ZE Warszawa-Teren, posługujące się aplikacją Zbyt firmy ComputerLand, oraz ZE Łódź-Teren – Selen firmy ZEP-Info), w których wszystkie rozliczenia będą prowadzone za pomocą jednego systemu informatycznego, dołączy Stoen. Trwają tam prace związane z wdrażaniem SAP for Utilities, który zastąpi rozwiązania Handel i EnerOS firmy Spin. W Enerdze wykorzystywane są systemy firm Spin, ZEP-Info i SAP, w Enionie działają rozwiązania Spinu, ComputerLandu i ZSK Kraków, a w EnergiiPro – ComputerLandu, SAP, Spinu, ZEP-Info i ZETO Świdnica.
Monopol w gazownictwie
W gazownictwie rozliczenia prowadzi się podobnie jak w elektroenergetyce, ale branża jest zupełnie inaczej zorganizowana. 99 proc. klientów obsługiwanych jest przez 6 spółek dystrybucyjnych należących do Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa (PGNiG). Niewielką grupę wielkich odbiorców gazu PGNiG obsługuje bezpośrednio. Działa też w Polsce kilku prywatnych dystrybutorów (np. MOW, KRI, G.EN. Gaz Energia czy Gaz Technologia i Energia), z których sieci korzysta już kilkadziesiąt tysięcy odbiorców. Mali dystrybutorzy korzystają na ogół z własnych rozwiązań billingowych. Mazowiecka Spółka Gazownictwa zdecydowała się na rozwiązanie billingowe PeopleSoft Enterprise oferowane przez firmę Oracle. W Pomorskiej Spółce Gazownictwa Spin wdrożył system Jupiter. W pozostałych spółkach dystrybucyjnych (DSG, GSG, KSG i WSG) działają rozwiązania firm Piątka i Cross.
Od 1 lipca 2007 roku wszyscy odbiorcy będą mogli zmienić sprzedawcę gazu. Systemy rozliczeniowe będą musiały to uwzględniać.
Wodociągi i ciepłownictwo
W ciepłownictwie uwolnienie rynku w praktyce jest czysto teoretyczne. Tylko w niewielu miastach możliwa jest konkurencja pomiędzy wytwórcami ciepła (tak jak np. w Toruniu). Ciepłownictwo to rynki lokalne. Rywalizacja o odbiorców będzie możliwa dopiero wtedy, gdy pojawią się nowe źródła. Tak więc liberalizacja nie zwiększa specjalnie wymagań stawianych przez przedsiębiorstwa ciepłownicze systemom billingowym. Podobnie jest w przypadku wodociągów.
Podstawowa różnica pomiędzy dystrybucją wody i ciepłownictwem a elektroenergetyką i gazownictwem jest taka, że w przypadku wody i ciepła istnieją bardzo skomplikowane schematy rozliczeniowe. Z tego powodu tylko niektóre systemy billingowe są w stanie temu podołać.
– W dużych miastach czasami całe osiedla są rozliczane jednym licznikiem, dzielonym potem skomplikowanymi schematami rozliczeniowymi na poszczególne domy, wspólnoty mieszkaniowe lub wręcz odbiorców. Oczywiście w mniejszych miastach z zabudową jednorodzinną takich skomplikowanych układów raczej nie ma. W tego właśnie powodu w zasadzie wszystkie większe miasta są obsługiwane przez nasze systemy – wyjaśnia Jarosław Jastrzębski, dyrektor handlowy firmy Kom-Pakt PIW.
Najnowsza wersja systemu Kom-Media jest wykonana w technologii Java z wykorzystaniem bazy danych firmy Oracle. Rozwiązanie jest częścią systemu branżowego składającego się z billingu, biura obsługi klienta (także internetowego), obiegu dokumentów, zarządzania procesami (także ISO), zarządzania obiektami technicznymi, inwestycjami i remontami oraz wkomponowanej w system mapy numerycznej.
Kom-Pakt opanował rynek przedsiębiorstw ciepłowniczych w dużych miastach. Jego oprogramowanie stosowane jest m.in. w Stołecznym Przedsiębiorstwie Energetyki Cieplnej, należących do Stadtwerke Leipzig firmach GPEC Gdańsk i PEC Tczew, SEC Szczecin i KPEC Bydgoszcz.
Na rynku systemów billingowych dla ciepłownictwa liczą się jeszcze firmy, takie jak Comarch (m.in. Kołobrzeg, Malbork i Słupsk), Domdata (np. Opole i Toruń), Etob-Res (Rzeszów, Przemyśl), Kelvin (Bielsko-Biała), Kombit (LPEC Lublin) oraz Goinfo (większość miast na Śląsku), która od niedawna jest przedstawicielem handlowym firmy Kom-Pakt. Trwają właśnie wdrożenia jej systemów w Rudzie Śląskiej i Jastrzębiu Zdroju, wykonywane przez Goinfo. W małych miastach stosowane są również rozwiązania Unisoftu.
– W przedsiębiorstwach wodociągowych nastąpił gwałtowny ruch związany z tym, iż obecne prawodawstwo dąży do tego, aby firmy przejmowały rozliczenia odbiorców końcowych – mówi Jarosław Jastrzębski.
Jego zdaniem, może to spowodować nawet 500 proc. wzrost liczb rozliczanych klientów. Rynkiem wodociągowym podzieliły się trzy firmy. Kompakt obsługuje klientów głównie w dużych miastach (np. w Warszawie, Wrocławiu, Szczecinie, Lublinie, Gdańsku i Bielsku-Białej). W mniejszych miastach działają rozwiązania firmy WM-DATA Technoprogress (Katowice, Zabrze, Włocławek) i Unisoft (Dąbrowa Górnicza, Grudziądz).
WYBRANI DOSTAWCY SYSTEMÓW BILLINGOWYCH
ABC System, Comarch, ComputerLand, Cross, DomData, Etob-Res, GoInfo, Kelvin, Komartek Polska, KomBit, Kom-Pakt, Miraco, Oracle/PeopleSoft, Piątka, SAP, Spin, Supra, Trax, Tytan, Unisoft, Wasko, WM-data Techno-Progress, ZEP-Info, ZETO Świdnica, ZSK Kraków.
Beata Maziarska