Brak kompromisu w sprawie prywatyzacji przyniesie opłakane skutki. Według jednego z polityków Platformy Obywatelskiej koalicja może się nawet rozpaść.
Koalicjantów dzieli nie tylko przygotowana przez PiS długa lista spółek kontrolowanych przez państwo. Zapalnym punktem stają się plany konsolidacyjne, związane z lansowanym przez kandydata na premiera Kazimierza Marcinkiewicza pomysłem tzw. polskiej marki.
Co PiS chciałby konsolidować? Na pewno spółki energetyczne, jak BOT lub PKE. Konsolidacja miałaby charakter pionowy, łącząc producenta energii i dystrybutora.
Ale PO jest sceptyczna. Doszłoby bowiem do obniżenia konkurencyjności rynku. Narzucaniu wysokich cen nie zapobiegłby nawet regulator (np. UOKiK), a układ monopolistyczny byłby nie do rozbicia.
Na opór Platformy natrafia także coraz mocniej lansowana koncepcja połączenia PKO BP z PZU i Bankiem Pocztowym. PiS chce stworzenia silnej grupy finansowo-ubezpieczeniowej.
W paliwach nie ma zgody
Najwięcej wątpliwości budzi natomiast ewentualna konsolidacja w sektorze paliwowym. Choć połączenie Lotosu z Orlenem jeszcze kilka miesięcy temu wydawało się sprawą definitywnie zamkniętą, PiS może ją zdjąć z półki. Załatwiłby dwie sprawy za jednym zamachem: zlikwidowałby (czego się obawia) zagrożenie wykupienia Lotosu przez Rosjan oraz zachowałby państwową kontrolę nad sektorem. Duży koncern mógłby także stać się poważnym graczem na środkowoeuropejskim rynku paliwowym.
– Orlen połączony z Lotosem mógłby skuteczniej dokonywać przejęć i miałby więcej atutów w staraniu się o dostęp do złóż – argumentuje Paweł Szałamacha z Instytutu Sobieskiego.
Ale są i minusy: powstanie krajowego monopolu, którego konsekwencją byłby wzrost cen na stacjach.
Kolejną rafą koalicji jest przyszłość górnictwa. Platforma jest za jego prywatyzacją. PiS stawia zdecydowany sprzeciw.
– Nie chcemy powtórki z hutnictwa po wejściu Mittal Steel – tłumaczy Jerzy Polaczek, kandydat PiS na ministra infrastruktury, i oznajmia: górnictwo zostanie w rękach państwa, ale skończy się traktowanie tej branży w sposób wyjątkowy.
Te zapowiedzi bardzo niepokoją szefów spółek węglowych. Dlaczego? Bo sypią się ich plany pozyskania pieniędzy na dalszą restrukturyzację.
– Brakuje klarownej koncepcji co do przyszłości branży i określenia roli węgla w systemie energetycznym kraju – podsumowuje Maksymilian Klank, prezes Kompanii Węglowej.
Niepewność ogarnia także energetyków. PiS negatywnie ocenia przygotowanie prywatyzacji Ostrołęki i Dolnej Odry. Jest przeciwny upublicznianiu Kozienic. Chce także pełnej kontroli nad PKE i BOT.
Być może koalicjantom łatwiej byłoby się porozumieć, gdyby sposób państwowej kontroli został „zmiękczony”. PO korzystałaby z instytucji złotej akcji. Ale PiS chce kontroli „twardej” poprzez podział akcjonariatu. Złotą akcję pozostawia dla grupy mniej ważnych przedsiębiorstw, z 25-procentowym udziałem państwa.
Szanse na porozumienie
Tymczasem jest niewykluczone, że po wyborach prezydenckich prywatyzacyjny pat nagle zniknie. Część ekspertów sądzi, że ostatnie usztywnienie stanowisk było jedynie grą, obliczoną na pozyskanie głosów. PiS mógłby skrócić listy spółek poddanych państwowej kontroli. PO natomiast odstąpiłaby od postulatu szybkich przekształceń, odsuwając sprzedaż najbardziej kontrowersyjnych przedsiębiorstw, w tym z branży paliwowej, na jakiś czas.
– Nie warto stawiać wszystkiego na szali, bo prywatyzacja to proces ciągły. Lepiej dogadać się, odczekać trochę, a potem wykorzystywać różne argumenty, żeby przekonać partnera do naszych racji – nieoficjalnie przyznaje jeden z polityków Platformy.