Prowadzący cudze sprawy działa w granicach wyznaczonych przez ramy takiego stosunku prawnego, realizuje swoje prawa lub obowiązki, mające podstawę prawną.
Jednakże niejednokrotnie realia wymagają w pewnych przypadkach podjęcia prowadzenia cudzych spraw bez podstawy prawnej lub z jej przekroczeniem.
W takich sytuacjach ma zastosowanie regulacja uregulowana w art. 752 Kodeksu cywilnego i nast. dotycząca prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia. Przepis wskazuje, iż prowadzący bez zlecenia cudzą sprawę, powinien działać z korzyścią osoby, której sprawę prowadzi, i zgodnie z jej prawdopodobną wolą, a przy prowadzeniu sprawy obowiązany jest zachowywać należytą staranność.
Pierwszym obowiązkiem prowadzącego cudzą sprawę bez zlecenia jest obowiązek zawiadomienia osoby zainteresowanej o podjęciu czynności. Obowiązek ten powstaje z chwilą podjęcia się prowadzenia cudzej sprawy, zawiadomienie bowiem według treści tego przepisu jest zawiadomieniem o prowadzeniu cudzej sprawy bez zlecenia. Stosownie do okoliczności prowadzący sprawę bez zlecenia powinien albo oczekiwać zleceń, albo prowadzić sprawę dopóty, dopóki osoba na której rzecz działa nie będzie mogła sama podjęć określone działania.
Kolejnym obowiązkiem jest złożenie rachunku z prowadzonej sprawy oraz wydanie wszystkiego, co przy prowadzeniu sprawy uzyskał dla osoby, której sprawę prowadzi.
Polecamy: Karta podatkowa 2014 - wyższe stawki i nowy wniosek PIT-16
Polecamy: Zwrot VAT za materiały budowlane 2014
Rachunek powinien zawierać część opisową obejmującą zestawienie dokonanych czynności oraz część finansową, w której powinny zostać przedstawione osiągnięte korzyści oraz poniesione wydatki i poczynione nakłady. Rozliczenie powinno zostać poparte dowodami w szczególności w postaci rachunków, faktur czy pokwitowań, a także dowodów dokonanych czynności faktycznych bądź prawnych.
Rachunek powinien zostać przedstawiony niezwłocznie po zakończeniu prowadzenia cudzej sprawy do końca, jak również, gdy wcześniej zaprzestał jej prowadzenia ze względu na sprzeciw osoby zainteresowanej, czy też na podjęcie przez nią osobiście dalszego prowadzenia sprawy.
Prowadzący sprawę bez zlecenia, który działał zgodnie ze swoimi obowiązkami, może żądać zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu sprawy.
Prawo żądania zwrotu dotyczy wszelkich wydatków, które były uzasadnione, a więc zostały poniesione w celu należytego wykonania czynności. Decydujące znaczenie ma celowy charakter wydatku. Uznać za takie należy nie tylko wydatki konieczne, ale również inne potrzebne do prawidłowej realizacji dokonywanych przez niego czynności.
Prowadzący cudzą sprawę wbrew wiadomej mu woli osoby, której sprawę prowadzi, nie może żądać zwrotu poniesionych wydatków i odpowiedzialny jest za szkodę, chyba że wola tej osoby sprzeciwia się ustawie lub zasadom współżycia społecznego.
Zgodnie z art. 755 kc, prowadzący cudzą sprawę dokonał zmian w mieniu osoby, której sprawę prowadzi, bez wyraźnej potrzeby lub korzyści tej osoby albo wbrew wiadomej mu jej woli, obowiązany jest przywrócić stan poprzedni, a gdyby to nie było możliwe, naprawić szkodę. Nakłady może zabrać z powrotem, o ile może to uczynić bez uszkodzenia rzeczy.
Przepis ten wyznacza granice dopuszczalnych zmian w mieniu osoby poczynionych przez prowadzącego jej sprawę bez zlecenia. Przepis wskazuje, że zmiany muszą być uzasadnione wyraźną potrzebą , a więc są konieczne albo przynajmniej użyteczne w celu należytego prowadzenia sprawy. Ponadto zmiany takie są dopuszczalne, o ile są uzasadnione wyraźną korzyścią osoby zainteresowanej.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Polecamy: Zmiany 2014 - Podatki, Księgowość, Kadry, Firma, Prawo
Trzecim elementem wyznaczającym granice dopuszczalnych zmian w mieniu osoby zainteresowanej jest jej prawdopodobna wola. Wypełnienie tych okoliczności nie rodzi to dla prowadzącego cudzą sprawę bez zlecenia negatywnych konsekwencji.
Potwierdzenie osoby, której sprawa była prowadzona, nadaje prowadzeniu sprawy skutki zlecenia.
Klaudia Szkodzińska, aplikant radcowski
Łukasz Bernatowicz, radca prawny