Wyróżnia się następujące rodzaje zastawu:
- zastaw zwykły (może służyć do zabezpieczenia wierzytelności);
- zastaw rejestrowy;
- zastaw na prawach;
- zastaw skarbowy.
Zobacz: Co to jest weksel trasowany poręczony?
Przedmiotem zastawu zwykłego może być wierzytelność istniejąca, przyszła, warunkowa, o odsetki nieprzedawnione, o odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, a także o zwrot nakładów.
Mówi o tym kodeks cywilny, który wskazuje, że w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności możliwe jest obciążenie rzeczy ruchomej prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł wystąpić z roszczeniem o zaspokojenie z rzeczy bez względu na to, czyją stała się ona własnością. Istotne jest, że będzie mu przysługiwało prawo pierwszeństwa przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, za wyjątkiem tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo o charakterze szczególnym.
Pobierz wzór umowy ustanawiającej zastaw
W celu ustanowienia zastawu niezbędne jest zawarcie umowy zastawu pomiędzy właścicielem a wierzycielem oraz wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej. Na podmiot o charakterze osoby trzeciej zgodę wyrazić muszą obie strony. Od wskazanej sytuacji zawarcia umowy przewidziane są określone ustawowo wyjątki. W przypadku, w którym rzecz znajduje się u wierzyciela ustanowienie zastawu możliwe jest dzięki zawarciu jedynie umowy, z pominięciem elementu wydania rzeczy.
Stronami umowy zastawu są zastawca będący osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (przykładowo dłużnik) oraz zastawnik (wierzyciel).
Podczas zawierania umowy zastawu warto zwrócić uwagę na istotną kwestię związaną ściśle z zabezpieczaniem wierzytelności. W sytuacji, w której wraz z chwilą ustanowienia zastawu będąca jego przedmiotem rzecz jest już obciążona innym prawem rzeczowym, to zastaw powstały później jest uprzywilejowany względem powstałych wcześniej, czyli korzysta w stosunku do nich z pierwszeństwa. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zastawnik działał w złej wierze. Wówczas powyższy przywilej nie znajdzie zastosowania.
Polecamy serwis Samochód w firmie
Zawieranie umowy zastawu odnoszącej się do rzeczy, które mają sztywną cenę (określoną zarządzeniem organu państwowego) powoduje, że można się umówić, iż w przypadku powstania zwłoki z zapłatą długu przypadną one w odpowiedniej proporcji na własność zastawnikowi według ceny z dnia wymagalności wierzytelności zabezpieczonej (zamiast zapłaty).
W praktyce zawieranie umowy zastawu pozwala m.in. na skuteczne prowadzenie działalności bankowej.