Przedmiot przedawnienia
Zgodnie z treścią art. 117 ustawy kodeks cywilny (zwanej dalej kc) przedawnieniu ulegają roszczenia majątkowe. Roszczenie będzie miało charakter majątkowy , gdy jego wartość da się wyrazić w formie pieniężnej. Zgodnie z powszechnie przyjęta definicją przez roszczenie rozumieć należy możliwość żądania od określonej (konkretnej) osoby konkretnego zachowania.
Przedawniają się roszczenia, a nie zobowiązania!
Przedawnieniu ulegają zarówno roszczenia główne jak i roszczenia uboczne (np. odsetki)!
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną!
Skutki przedawnienia
Jak wynika z treści art. 117 § 2 kc po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. Z powyższego wynika, że podniesienie zarzutu przedawnienia powodować będzie w praktyce oddaleniem powództwa. Zobowiązanie pomimo skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia istnieje dalej jednakże strona przeciwko, której przysługuje zarzut przedawnienia (powód) pozbawiona będzie możliwości przymusowego wyegzekwowania określonego zachowania (np. dokonania zapłaty za świadczoną usługę).
Powyższy przepis przewiduje także możliwość zrzeczenia się zarzuty przedawnienia. W pierwszej kolejności wskazać należy, że zrzeczenie to dopuszczalne jest tylko po upływie terminu przedawnienia. Zatem jeżeli strona, przeciwko której przysługiwałby zarzut przedawnienia zrzeknie się tego zarzutu przed jego upływem – takie postanowienie będzie nieważne. Skutkiem zrzeczenia się przedawnienia jest przywrócenie zaskarżalności przedawnionemu roszczeniu[1].
Zarzutu przedawnienia sąd nie bierze z urzędu. W konsekwencji w przypadku braku podniesienia zarzutu przedawnienia przez stronę przeciwną (pozwanego) może dojść do uprawomocnienia się niekorzystnego (dla strony pozwanej) orzeczenia!
Terminy przedawnienia
W praktyce przedawnienie roszczeń z tytułu umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych może budzić wątpliwości. Część przedstawicieli prawa wskazuje, że umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych zastosowanie będą miały przepisy zleceniu. Zgodnie bowiem z treścią art. 750 kc do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
Jak zostało to już wcześniej zauważone zgodnie z treścią art. 118 kc jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Przytoczony przepis przewiduje zatem 3 ogólne terminy przedawnienia:
- 10 letni termin przedawnienia,
- 3 letni termin dla świadczeń okresowych,
- 3 letni termin dla świadczeń związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Dla wskazania właściwego terminu przedawnienia istotne jest ustalenie charakteru umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych.
Jak wskazuje M. Pyziak-Szafnicka …”świadczenie okresowe to świadczenie pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku, powtarzające się w określonych odstępach czasu, niestanowiące jednak z góry ustalonej całości (przykładowo: renta, czynsz, alimenty). W zasadzie na tle jednego stosunku prawnego, powinno się mówić o świadczeniu (liczba pojedyncza)okresowym, które jest periodyczną, ale jedną powinnością wynikającą z tego stosunku, i świadczeniach (liczba mnoga) okresowych, spełnianych w określonym rytmie. Każde z nich jest bowiem samodzielne w tym sensie, że ma własny termin wymagalności i odpowiednio do tego wyznaczony początek biegu przedawnienia. Wielkość danego świadczenia nie jest tu znana z góry, lecz zależy od czasu trwania stosunku. Pozwala to odróżnić świadczenie okresowe od jednorazowego rozłożonego na raty”…[2] Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, że świadczenie ma charakter okresowy. Powyższe potwierdza Sąd Najwyższy, który w uchwale z dnia 7 maja 2009 r., sygn. III CZP 20/2009 zauważył, iż termin przedawnienia roszczenia o opłatę abonamentową i wynagrodzenie za połączenia telefoniczne z umowy o świadczenie usług telefonicznych, zawartej na podstawie ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. 2004 r. Nr 171 poz. 1800, ze zm.), określa art. 118 kc. W treści uzasadnienia ww. uchwały znajdziemy odpowiedź co do charakteru prawnego umowy o świadczenie usług telrkomunikacyjnych. Sąd Najwyższy uznał, iż skoro elementy istotne dla umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych zostały wystarczająco uregulowane przez inne przepisy w rozumieniu art. 750 kc- ustawy z dnia 16 lipca 2004 r., Prawo telekomunikacyjne- to do tych umów, choć są to umowy o świadczenie usług, nie mają zastosowania przepisy o zleceniu. Sąd Najwyższy ponadto stwierdził, iż do umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych odesłanie z art. 750 kc nie ma zastosowania, w szczególności odesłanie do art. 751 kc, który zawiera regulację terminów przedawnienia roszczeń. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Najwyższy przyjął, że termin przedawnienia roszczenia o opłatę abonamentową i wynagrodzenie za połączenia telefoniczne z umowy o świadczenie usług telefonicznych, zawartej na podstawie Prawa telekomunikacyjnego z 2004 r., określa art. 118 kc.
Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, że do świadczeń usług telekomunikacyjnych zastosowanie będzie miał 3 letni termin przedawnienia.