Jak biura podróży powinny opodatkować w VAT vouchery przekazywane w związku z pandemią koronawirusa

W związku z pandemią koronawirusa turyści masowo rezygnują z wyjazdów. W związku z tym biura podróży obowiązane będą zwracać wpłacone na poczet tych wyjazdów kwoty. Aby ograniczyć straty biur podróży, wprowadzono możliwość rozliczenia się z klientami za pomocą voucherów, aby nie zwracać wpłaconych kwot (art. 15k ustawy o COVID).

W przypadku wyrażenia przez podróżnego zgody na otrzymanie w zamian od organizatora turystyki vouchera na poczet przyszłych imprez turystycznych w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć impreza turystyczna, odstąpienie od umowy bądź jej rozwiązanie nie jest skuteczne. Nie trzeba zwracać wpłaconych kwot. Wartość vouchera nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy o imprezę turystyczną.

W niniejszym artykule zostaną omówione skutki VAT takich działań.

1. Skutki w VAT wymiany wpłaconej kwoty na voucher

Na podstawie art. 29a ust. 10 pkt 3 ustawy o VAT podstawę opodatkowania obniża się o zwróconą nabywcy całość lub część zapłaty otrzymaną przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło. Przepis ten ma zastosowanie również w przypadku zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty otrzymanych przed wykonaniem usług turystyki opodatkowanych według procedury marży, jeżeli do wykonania tych usług nie doszło.

1.1. Korekta podstawy opodatkowania i VAT w związku z zamianą zwracanej kwoty na voucher

Pojęcie zwrotu nabywcy całości lub części zapłaty należy rozumieć szeroko. Za zwrot ten należy uznawać każdą sytuację, w której przestaje istnieć bezpośredni związek między otrzymaną zapłatą a czynnością podlegającą opodatkowaniu (najczęściej dostawą towarów lub świadczeniem usług). W konsekwencji, przykładowo, przyjmuje się, że zwrot taki ma miejsce, jeżeli kontrahent wycofuje się z umowy i sprzedawca zatrzymuje wpłacony mu zadatek (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 grudnia 2012 r., sygn. ITPP1/443-1074/12/AT).

Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku rezygnacji z zaliczkowanych zakupów. W wyniku rezygnacji dochodzi do zaliczenia wpłaconych kwot (czy ich części) na poczet innych należności, np. z tytułu sprzedaży voucherów. W takim wypadku w związku z zamianą kwoty wpłaconej na poczet wyjazdu turystycznego na voucher dochodzi w biurach podróży do obniżenia podstawy opodatkowania na podstawie art. 29a ust. 10 pkt 3 ustawy o VAT. A zatem podstawę opodatkowania w biurach podróży zmniejszają nie tylko kwoty faktycznie zwrócone klientom rezygnującym z wyjazdów, ale również kwoty wpłacone przez klientów, które zostały wymienione na vouchery.

Przykład
W styczniu 2020 r. biuro podróży otrzymało od klienta zaliczkę na kwotę 6000 zł. Wyjazd miał się odbyć w maju 2020 r. Biuro podróży oszacowało marżę z tego tytułu na 1200 zł brutto i w deklaracji VAT-7 za styczeń 2020 r. wykazało z tego tytułu w poz. 19 i 20 kwoty odpowiednio 975,61 zł i 224,39 zł.
Na początku kwietnia klient zrezygnował z wyjazdu i zaakceptował propozycję wymiany wpłaconej kwoty na voucher. W związku z tym biuro podróży jest uprawnione do zmniejszenia (ewentualnie zwiększenia wykazanych ze znakiem minus) kwot w poz. 19 i 20 deklaracji VAT-7 za kwiecień 2020 r. o kwoty 975,61 zł i 224,39 zł.

Jeśli klient żąda zwrotu pieniędzy, to korekta jest możliwa dopiero wtedy, gdy do niego faktycznie dojdzie. Gdy wstrzymujemy się ze zwrotem 180 dni, do czego uprawnia nas ustawa o COVID, nie możemy do tego czasu skorygować rozliczenia VAT.

1.2. Dokumentowanie zwrotu zaliczek albo wymiany ich na vouchery fakturami korygującymi

Niekiedy kwoty wpłacone na poczet imprezy turystycznej są przez biura podróży dokumentowane fakturami zaliczkowymi. W takich przypadkach w związku z wymianą wpłaconych kwot na vouchery (i oczywiście w związku z faktycznym zwrotem klientom wpłaconych kwot) powinny być wystawiane faktury korygujące „zerujące” (art. 106j ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT).

UWAGA!
Jeżeli wpłacona zaliczka została potwierdzona poprzez wystawienie faktury, w związku z wymianą wpłaconych kwot na vouchery lub zwrotem zaliczek wystawione powinny być faktury korygujące „zerujące”.

Zwykle zmniejszenie podstawy opodatkowania i podatku należnego jest możliwe dopiero po uzyskaniu potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez klienta. Konieczność taka dotyczy tylko faktur z wykazanym podatkiem (art. 29a ust. 13 ustawy o VAT). Natomiast na wystawianych przez biura podróży fakturach zaliczkowych objętych procedurą marży kwoty podatku nie są wykazywane (art. 106e ust. 2 ustawy o VAT). Dlatego uzyskanie potwierdzenia nie będzie konieczne.

Kwoty podatku powinny być jednak wykazywane na wystawianych przez biura podróży fakturach zaliczkowych (lub pozycjach faktur zaliczkowych) dotyczących tzw. usług własnych wykonywanych przez biura podróży. W zakresie tym rozliczanie faktur korygujących „zerujących” faktury zaliczkowe będzie możliwe dopiero po uzyskaniu potwierdzeń ich otrzymania przez klientów.

Przykład
W styczniu 2020 r. biuro podróży otrzymało zaliczkę w kwocie 4000 zł na poczet wycieczki, która miała się odbyć w maju. W skład wycieczki wchodziła usługa własna w postaci przejazdu autokarem. Biuro podróży wystawiło fakturę zaliczkową zawierającą dwie pozycje:

• pozycję na kwotę 3300 zł dotyczącą usługi turystyki opodatkowanej według procedury marży (w części tej biuro oszacowało marżę brutto na 450 zł, a więc marża netto wyniosła 365,85 zł, a podatek od marży 84,15 zł) oraz

• pozycję dotyczącą opodatkowanej według stawki 8% usługi transportowej na kwoty 648,15 zł i 51,85 zł.

Na początku kwietnia klient zrezygnował z wyjazdu i zaakceptował propozycję wymiany wpłaconej kwoty na voucher. W związku z tym biuro podróży miało obowiązek wystawienia faktury korygującej zerującej fakturę zaliczkową. Bez konieczności uzyskania potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę biuro podróży może w ramach deklaracji VAT-7 za kwiecień 2020 r. zmniejszyć (ewentualnie zwiększyć wykazane ze znakiem minus) kwoty wykazane w poz. 19 i 20 o 365,85 zł i 84,15 zł.

Zakładając natomiast, że klient otrzymał fakturę korygującą w kwietniu 2020 r., o kwoty 648,15 zł i 51,85 zł biuro podróży będzie uprawnione zmniejszyć (ewentualnie zwiększyć wykazane ze znakiem minus) kwoty wykazane w poz. 17 i 18 deklaracji VAT-7 za kwiecień 2020 r. Pod warunkiem że potwierdzenie otrzymania faktury korygującej przez klienta biuro podróży uzyska do 25 maja 2020 r. W przeciwnym wypadku biuro będzie mogło dokonać korekty o wskazane kwoty w deklaracji VAT za miesiąc uzyskania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez klienta.

2. Rozliczenie w VAT przekazanych voucherów

Epidemia koronawirusa pokrzyżowała plany tysiącom turystów wyczekujących na zaplanowane wyjazdy. Jednak najbardziej uderzyła w przedsiębiorstwa z tej branży. Biura podróży mają możliwość oferowania vouchera za odwołaną z powodu pandemii koronawirusa imprezę turystyczną czy nocleg, w zamian za zwrot wpłaconej przez klienta zaliczki. Ustawa o COVID mówi, że będzie on ważny rok, a jego wartość nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy.

Skutki przekazania vouchera w zakresie podatku VAT należy rozpatrywać na takich samych zasadach,  jakie mają zastosowanie do bonów.

2.1. Rodzaje bonów

Aby uzyskać dostęp do całego artykułu zamów abonament INFORLEX Twój Biznes. PROMOCJA! Teraz dwa dostępy w cenie 98 zł za miesiąc. Kup dostęp >>

Tomasz Krywan, doradca podatkowy